Η εικόνα εκφράζει, περιγράφει, αντικατοπτρίζει, επικοινωνεί και ως ένα σημείο αντιπροσωπεύει την ύπαρξη μας, την ζωή μας, τους κόσμους μας, την κοινωνία μας
Η αλλαγή της είναι φυσική, επιτακτική, επιβεβλημένη και αναγκαία λόγω του νόμου της εξέλιξης.
Βέβαια αυτό δεν σημαίνει οτι είναι και “ανοδική”, μάλλον “έκπτωτη” θα την χαρακτήριζε κάποιος μέσα απο τούς κανόνες της “δημιουργίας”.
Η διαδικασία όμως της πραγματικότητας την τοποθετεί σε μια γραμμική ανάπτυξη με τα πάνω της και τα κάτω της.
Στην τωρινή “κατάσταση” στην κοινωνία μας, ένα κομμάτι της εικόνας, εκφράζεται μέσα απο την φωτογραφία και παίρνω το θάρρος να πω σε πολύ μεγάλο, κυρίως μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (καλώς ή κακώς).
Η φωτογραφία λοιπόν, είναι μια μορφή τέχνης, που υπόκειται και αυτή στην γραμμική διαδικασία εξελικτικής ανάπτυξης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μέσο ανάγνωσης και ανάλυσης της κοινωνίας μας, ειδικά μέσα απο την μαζική καταγραφή μέσω των Μ.Κ.Δ.
Ένα στοιχείο που είναι πυρήνας, ουσία και αναγκαίο “συστατικό”, τεχνικά, αλλά και δημιουργικά στήν φωτογραφία (όπως και σε όλα τα πράγματα άλλωστε… ) ειναι ο ΧΡOΝΟΣ.
Στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, η “διεκδίκηση” χρόνου ήταν το ζητούμενο, για να μπορέσει κάποιος να αφεθεί στην απόλαυση της παραγωγής εικόνας.
Γιατί το νόημα της φωτογραφίας (αλλά και κάθε μορφής τέχνης – έκφρασης) είναι η “διαδικασία”.
Η “διαδικασία” είναι, που μέσα απο την χαλαρότητα, άδειασμα, αφηρημάδα, κενό (“Wu Wei – Μη Δρόμος στο Tai Chi”) σου αποκαλύπτει την έμπνευση να “δείς” μία προσωπική , διαφορετική πραγματικότητα.
Να “δείς” την “Ωμότητα των πραγμάτων” όπως το ονοματίζει ο Francis Bacon (επιβεβαιώνοντας άλλωστε και το έργο του).
Η φωτογραφία σαν αποτέλεσμα
Η φωτογραφία λοιπόν, σαν αποτέλεσμα, έδινε μία “εικόνα” όπου προσπαθούσε να δώσει εσωτερικά ψυχή, αίσθημα, ατμόσφαιρα, παιχνίδισμα, μια προσωπική “διαστρέβλωση” θα έλεγε κανείς, της πραγματικότητας.
Μία “διαστρέβλωση” όμως, που πήγαζε και εξυπηρετούσε την “διαδικασία” της, δηλαδή μία αναζήτηση “ένωσης” (με ό,τι και όπως θεωρεί ο καθένας) στην συγκεκριμένη περίπτωση, μιας και μιλάμε για φωτογραφία, ας το ονομάσουμε “διάθλαση φωτός”.
Τὠρα όμως, ταχύτατα, τα πράγματα άλλαξαν άρδην.
Μετουσιώθηκε ο χρόνος της εσωτερικής “διαδικασίας” σε ταχύτητα εξωτερικής ανάγκης κάλυψης κοινωνικών απαιτήσεων.
Συνέπεια αυτού ειναι να βιώσουμε μια αισθητική, ουσιαστική αλλαγή, στην σύγχρονη “εικόνα” της φωτογραφίας.
Δημιουργήθηκε, μία κατά συνθήκη, αποδοχή, μιας απλούστευσης της εικόνας ως απλής καταγραφής.
Λόγω της υπερβολικής παραγωγής, μαζικά, φωτογραφίας και μείωση της σημασίας του “χρόνου”, σύν της απώλειας ανάγκης τεχνικής κατάρτισης μέσω της τεχνολογίας, παράχθηκε και έγινε αποδεκτή, αλλά και ζητούμενο, μια εικόνα με “ευκρίνεια” χωρίς “διάθλαση”, χωρίς ψυχή, αίσθημα, ατμόσφαιρα.
Μία Υψηλή Ευκρίνεια (High Definition) τεχνικά αλλά και ουσιαστικά, κατάκλυσε την εικόνα γενικά, για να γίνεται εύκολα κατανοητή απο τους πολλούς, να μην παρεμβαίνει, σε μια “ολοκληρωτικά” politically correct κοινωνία, που αποστειρώνει την άποψη, την ουσία και κυρίως το θίξιμο κακώς κειμένων.
Έτσι, εκεί που απουσίαζε (υποτίθεται) η ελευθερία (στην “παλαιότερου τύπου” κοινωνία), γεννιόταν τελικά, κάτι ουσιαστικά δημιουργικό και ελεύθερο, ενώ αντίθετα τώρα που έχουμε (υποτίθεται) απόλυτη ελευθερία και αδιανόητη διακίνηση γνώσης, παράγεται όλο και λιγότερο δημιουργικό αποτέλεσμα, σε μια μορφή τέχνης που χαρακτηρίζει-εκφράζει, σχεδόν ολόκληρη την κοινωνία μας.
Τελευταία όμως, παρά την μαζική κατεύθυνση της εικόνας προς το “ουδέτερο”, “καθαρό” και άψυχο της απόλυτης ευκρίνειας εμφανίστηκε, μέσα απο τα Μ.Κ.Δ. και σε διάφορες εφαρμογές μια προσπάθεια “διαστρέβλωσης” της εικόνας με χρήση φίλτρων. (Yπήρχαν απο την γέννηση των Μ.Κ.Δ. αλλά είχαν δαιμονοποιηθεί).
Βλέπουμε να χρησιμοποιείται στην camera του Skype φίλτρο που “θολώνει” το φόντο (μικρό βάθος πεδίου) ή να “βάζουν” οι “ιέριες της καθαρής εικόνας” (bloggers, stars, celebrities κτλ) φίλτρα που θυμίζουν παλιά αναλογικά films, με σκόνη, χαλασμένα χρώματα, διαθλάσεις φωτός, θολούρα, δηλαδή υπάρχει μια τάση-ανάγκη να “χαλάσει” η εικόνα.
Να υπάρξει λίγο το ανείπωτο, λίγο κρυφό, λίγο λάθος, λίγο μυστήριο.
Γιατί ο άνθρωπος το έχει ανάγκη ζωτική και δεν μπορεί να κρυφτεί απο καμμία μαζική κατεύθυνση, γιατί αυτο το θολό, το χαλασμένο, το ωμό… είναι η ελευθερία του.
Φωτό με κινητό Παρίσι 2012 ή 13 ινσταγκραμικές με χρήση πολλών φίλτρων.
Ο Γιώργος Μαλεκάκης είναι φωτογράφος.
