O πρώτος είναι πρώτος και ο δεύτερος τίποτα, λένε οι Αμερικάνοι. Φυσικά έχουν σπεύσει και οι Ελληνάρες να ταυτιστούν. Αν ρωτήσεις τους Δανούς, θα καταλάβεις ότι δεν έχουν την ίδια άποψη. Μπορεί η έκθεση του ΟΗΕ για την Παγκόσμια Ευτυχία, που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα, να κατέταξε τη Δανία ως τη δεύτερη πιο ευτυχισμένη χώρα του κόσμου για έκτη συνεχή χρονιά (!), όμως οι ίδιοι οι Δανοί πανηγυρίζουν σα να είναι πρώτοι. Είναι ζήτημα φιλοσοφίας, όχι ευτυχίας.
Δανία, η ευτυχία στην εξουσία
Άλλοι λαοί θα ενοχλούνταν μ’ αυτό τον τίτλο του «αιώνιου δεύτερου». Και θα επικεντρώνονταν στο πώς, επιτέλους, θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τη Φινλανδία, που βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, ώστε να επιστρέψουν στην κορυφή, την οποία έχουν γευτεί τρεις φορές την τελευταία 15ετία. Άλλοι λαοί, όχι οι Δανοί.
Οι άνθρωποι στη Δανία έχουν έναν τρόπο να αξιολογούν καταστάσεις με τέτοιον τρόπο, ώστε να βλέπουν το ποτήρι συνεχώς μισογεμάτο. Δεν υπάρχει πιο γλαφυρό παράδειγμα από το πώς παρουσίασαν τα ΜΜΕ αυτή την έκθεση. Αντί να εστιάσουν στη δεύτερη θέση, τόνισαν ότι η Δανία ήρθε πρώτη στην κατηγορία 60 ετών και άνω. Και τα δελτία ειδήσεων, επίσης, τόνισαν ότι η διαφορά στη βαθμολογία μεταξύ των δύο χωρών ήταν μικρότερη φέτος από πέρυσι.
Η Δανία πέτυχε συνολική βαθμολογία φέτος 7.586. Η Φινλανδία ήταν λίγο υψηλότερη στα 7,804. Αυτές οι βαθμολογίες υπολογίζονται κυρίως από την παγκόσμια δημοσκόπηση της Gallup, όπου περίπου 100.000 άνθρωποι σε 130 χώρες καλούνται να βαθμολογήσουν τη ζωή τους σε μια κλίμακα από το 0-10. Αξιολογούνται τομείς όπως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας χώρας, η κοινωνική υποστήριξη, το προσδόκιμο υγιούς ζωής, η ελευθερία σκέψης και έκφρασης, η γενναιοδωρία και η διαφθορά.
«Καλώς την αποτυχία»
Το μυστικό της ευτυχίας (και) στη Δανία δεν είναι μυστικό. Όπως υποστηρίζει η Καταρίνα Λάχμουντ, ερευνήτρια στο Κέντρο Ευτυχίας της Δανίας, η χώρα είναι από αυτές που «σου επιτρέπει να αποτύχεις»! Το θαυμαστικό είναι δικό μας. Απίστευτη φράση.
Έχασες τη δουλειά σου στη Δανία; Κανένα πρόβλημα, υπάρχουν παχυλά επιδόματα ανεργίας. Αρρώστησες; Το σύστημα υγείας είναι δωρεάν και η ποιότητα περίθαλψης πολύ υψηλή. Γέννησες; Έχεις εσύ και ο πατέρας του παιδιού ένα χρόνο άδεια μετ’ αποδοχών και όταν επιστρέψεις το 75% των εξόδων του παιδιού καλύπτεται από το κράτος. Η εκπαίδευση είναι δωρεάν, οι φοιτητές παίρνουν και επίδομα διαβίωσης. Η εργασία προστατεύεται από πανίσχυρα συνδικάτα.
Εκτός από αυτά, όμως, είναι και η κοινωνία έτσι δομημένη, ώστε να είναι ευτυχισμένη. Υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη στις δημόσιες αρχές. Αλλά και στην οικογένεια. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που οι Δανοί ηλικιωμένοι είναι πράγματι οι πιο ευτυχισμένοι στον κόσμο. Αισθάνονται ενεργά μέλη των οικογενειών τους, ακμαίοι και ικανοί να προσφέρουν, όχι βάρος για τους συγγενείς τους.
«Οι παρέες που γράφουν ιστορία»
Αυτή η αίσθηση συντροφικότητας δεν περιορίζεται στην οικογένεια. Οι Δανοί έχουν συγκεκριμένη λέξη γι’ αυτό, την «fælles». Που μεταφράζεται περίπου ως «κοινόχρηστο», αλλά δεν αποδίδει την έννοια. Περισσότερο είναι το «να κάνεις κάτι μαζί με πολλούς άλλους, ενταγμένος σε μια ομάδα». Από το να τρέχεις σ’ έναν αγώνα δρόμου μέχρι να τραγουδάς σε χορωδία.
Αυτό τους ωθεί σε μια άλλη συμπεριφορά, που ονομάζεται στην σκανδιναβική αργκό Jante Law. Να μην υπερτιμάς τον εαυτό σου. Να τα βλέπεις όλα ως μέλος μιας ομάδας και όχι με εγωισμό. Να είσαι σεμνός και ταπεινός.
Άλλη μία λέξη που κρύβει ολόκληρο τον δανέζικο ψυχισμό είναι η pyt. Τι σημαίνει αυτό; Δύσκολο να το μεταφράσεις. Θα μπορούσε να μεταφραστεί στα ελληνικά ως «δεν πειράζει», αλλά δεν λέγεται για παρηγοριά. Καλύτερη ελεύθερη μετάφραση θα ήταν το «αυτά συμβαίνουν». Μια βαθιά φιλοσοφία της ζωής, που επιτρέπει στους Δανούς να δέχονται και τα καλά και τα κακά χωρίς εξάρσεις. Ακόμα και τη χειρότερη δυσκολία και αναποδιά μπορούν να την αντιμετωπίσουν μ’ ένα ανασήκωμα των ώμων και με την υποψία ενός χαμόγελου.
Τι άλλο χρειάζεται κανείς για να είναι ευτυχισμένος, έστω και στη δεύτερη θέση;
Photo: Getty Image
