Σκέψου τον θόρυβο και την ένταση της πόλης και στη συνέχεια την ηρεμία και τους διαφορετικούς ρυθμούς ενός χωριού. Και αφού έγινε αυτή η απαραίτητη σύγκριση και υπάρχει πλέον ο διαχωρισμός του αστικού κέντρου από την ύπαιθρο, ας μιλήσουμε για την Βαμβακού Λακωνίας, το χωριό ανάμεσα σε Τρίπολη και Σπάρτη το οποίο σταδιακά αφήνει πίσω του τα χρόνια που σημαδεύτηκαν από την μετανάστευση και την οικονομική κρίση και περνάει σε μία άλλη φάση, αυτή της ολικής αναγέννησης.
Η Βαμβακού, παρά τις εκατοντάδες οικογένειες που κάποτε ζούσαν εκεί, μετρούσε μόλις εννιά 9 κατοίκους το 2019 ενώ σήμερα, ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί στους 28. Ανάμεσα σε αυτούς τους 28, βρίσκουμε μία ομάδα ανθρώπων που είχε και έχει σκοπό την αναβίωση του τόπου. Το εγχείρημα Vamvakou Revival, ξεκινώντας επίσημα από το 2018 με την ηθική και οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (τόπος καταγωγής του ιδρυτή του, Σταύρου Νιάρχου), εστίασε αρχικά στον τομέα του τουρισμού με το πλάνο να περιλαμβάνει πλέον δραστηριοποίηση και στους τομείς του πολιτισμού, της αγροδιατροφής, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Με λίγα λόγια, αν ακούσεις -και- για startuppers στη Βαμβακού, μην απορήσεις.
Μιλήσαμε με την Ελένη Μάμη, μέλος της αρχικής ομάδας του Vamvakou Revival και τη ρωτήσαμε όλα αυτά που θα ήθελε να τη ρωτήσει ένας νέος -τουρίστας και μη- για τη Βαμβακού. Για να σε προλάβουμε: Ναι, μπορείς να εργαστείς από εκεί ως ψηφιακός νομάς γιατί, όπως μας είπε και η ίδια, «είναι όμορφο να ανοίγεις το παράθυρό σου το πρωί και να είσαι μέσα σε ένα δάσος, να δραστηριοποιείσαι μέσα σε ένα ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον, μακριά από τον θόρυβο και την ένταση της πόλης», ειδικά όταν όταν η ταχύτητα του διαδικτύου είναι 50Mps.
(Από αριστερά προς τα δεξιά: Ανάργυρος Βερδήλος, Τάσος Μάρκος, Ελένη Μάμη και Χάρης Βασιλάκος)
Πότε και πώς προέκυψε η ανάγκη για την αναβίωση της Βαμβακούς; Πόσα άτομα υπάρχουν πίσω από αυτή την προσπάθεια και πώς φτάσαμε στη βοήθεια του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος;
Η ιδέα αναβίωσης του τόπου μας προέκυψε ως ανάγκη μιας ομάδας νέων ανθρώπων με καταγωγή και ισχυρούς δεσμούς με το χωριό, που ενεπλάκησαν με διάφορους τρόπους στη δράση του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού παλαιότερα. Για 6 χρόνια, οι 4 μετέπειτα συνιδρυτές της Vamvakou Revival συνεργαστήκαμε με διάφορους τρόπους στη διοργάνωση πληθώρας πολιτιστικών εκδηλώσεων τα καλοκαίρια, αλλά το ερώτημα που έμενε πάντα, κάθε φορά που ολοκληρώνονταν οι κύκλοι των δραστηριοτήτων αυτών, ήταν «και τώρα τι;». Οι εκδηλώσεις λειτουργούσαν ως «αρμός» στις σχέσεις των ντόπιων και διαφύλατταν τα ήθη και έθιμα του τόπου μας, αλλά σίγουρα δεν αρκούσαν για να κρατήσουν το χωριό ζωντανό, καθώς είχαν έναν ευχάριστο, αλλά αποσπασματικό χαρακτήρα. Κάπως έτσι, έχοντας δημιουργήσει ένα αρκετά ελπιδοφόρο και μεγαλόπνοο πλάνο για τη Βαμβακού, στις αρχές του 2017 χτυπήσαμε την πόρτα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), το οποίο πίστεψε στο όραμά μας και το πολλαπλασίασε, υποστηρίζοντάς μας αμέριστα από την πρώτη ημέρα μέχρι και σήμερα.
Όταν έγινε η πρώτη συνάντηση με τον πρόεδρο του ΙΣΝ, κ. Ανδρέα Δρακόπουλο, η Βαμβακού είχε μόλις 9 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με τον αγροτικό και κτηνοτροφικό κλάδο. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού διοργάνωνε μέσα στον χρόνο, κυρίως το καλοκαίρι, εκδηλώσεις και προγράμματα για τους κατοίκους του χωριού, αλλά και επισκέπτες, ενώ σε επίπεδο επιχειρηματικότητας τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού λειτουργούσε μόνο το παραδοσιακό καφενείο του χωριού και μόλις είχε κλείσει ο μοναδικός ξενώνας που υπήρχε στην περιοχή μας. Αυτή η κατάσταση ήταν και ο λόγος που μας οδήγησε στη δημιουργία ενός πλάνου αναβίωσης του τόπου, το οποίο και μοιραστήκαμε με το ΙΣΝ, έχοντας το όραμα μιας καλύτερης μέρας για το χωριό μας. Μετά από δύο χρόνια δουλειάς από κοινού με το ΙΣΝ σε ένα ολιστικό πλάνο αναγέννησης του τόπου, το 2018 ιδρύσαμε τον οργανισμό Vamvakou Revival, ενώ στις αρχές του 2019 μετεγκατασταθήκαμε στο χωριό και το όλο εγχείρημα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.
Πώς είδαν την πρωτοβουλία αυτή οι ντόπιοι;
Όπως σε κάθε νέα αρχή ή αλλαγή, υπάρχουν εκείνοι που την αγκαλιάζουν, εκείνοι που είναι επιφυλακτικοί και εκείνοι που τη λοιδορούν. Βέβαια, στη δική μας περίπτωση οι περισσότεροι ντόπιοι αγκάλιασαν την πρωτοβουλία μας, ενώ είναι υπερήφανοι για τον τόπο τους και την εξέλιξη των πραγμάτων. Η Αναβίωση της Βαμβακούς και η ανάπτυξη της περιοχής δεν γίνεται μόνο για εμάς και τους νέους κατοίκους, αλλά αφορά όλους τους Βαμβακίτες και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, ενώ παράλληλα είναι μέρος της προσπάθειάς μας και του δικού μας ταξιδιού να κάνουμε την τοπική κοινωνία συμμέτοχη. Η αλλαγή και η ανάπτυξη ενός τόπου είναι μια συλλογική προσπάθεια, στην οποία κανείς δεν περισσεύει.
Τι κερδίζει κανείς φεύγοντας από τα μεγάλα αστικά κέντρα για να εγκατασταθεί στη Βαμβακού; Είναι μια εύκολη απόφαση;
Η ύπαιθρος και η ζωή σε ένα μικρό χωριό είναι μια πρόκληση από μόνη της και, φυσικά, η απόφαση να ζήσεις σε έναν τόπο που ακόμα αναπτύσσεται και ίσως να μην εξασφαλίζει όλες τις απαραίτητες υποδομές και δομές είναι μια δύσκολη απόφαση. Αλλάζει ο τρόπος ζωής, χρειάζεται καλύτερος προγραμματισμός, η έλλειψη κάποιων υποδομών και οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες δυσκολεύουν λίγο την καθημερινότητα. Σε κάθε περίπτωση, δεν μιλάμε για έναν απομονωμένο τόπο, αλλά για ένα χωριό που είναι σχετικά κοντά σε αστικά κέντρα (Σπάρτη και Τρίπολη) και μόλις δύο ώρες περίπου από την Αθήνα.
Παρά τις δυσκολίες, σημασία έχει η ποιότητα ζωής και ότι κάθε μέρα ασχολούμαστε με κάτι τόσο σημαντικό και δημιουργικό. Οι μηδενικές αποστάσεις μέσα στο χωριό, η ελευθερία που σου δίνει το φυσικό περιβάλλον, ο καθαρός αέρας και τα χιλιάδες ερεθίσματα, χρώματα, ήχοι και μυρωδιές δημιουργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για να ζεις και να εργάζεσαι. Είναι όμορφο να ανοίγεις το παράθυρό σου το πρωί και να είσαι μέσα σε ένα δάσος, να δραστηριοποιείσαι μέσα σε ένα ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον, μακριά από τον θόρυβο και την ένταση της πόλης. Όσο έντονη και δύσκολη και να είναι η δουλειά, από μόνη της η εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος σε ηρεμεί και σου δίνει δύναμη για το επόμενο βήμα και στόχο.
Εννοείται πως κάποιες φορές η απόσταση από το αστικό κέντρο ή το γεγονός ότι μπορεί να είσαι μακριά από τους δικούς σου ανθρώπους, ή ακόμα κι η ηρεμία του περιβάλλοντος φαίνονται ανυπέρβλητα εμπόδια. Όλα είναι θέμα αλλαγής τρόπου ζωής και σκέψης. Θέλει δύναμη και προσπάθεια για να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Έχει γίνει γνωστή η Βαμβακού σε εγχώριους και μη τουρίστες;
Η Βαμβακού ήδη ζωντανεύει και γίνεται ένα σημείο συνάντησης στην Πελοπόννησο τόσο για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής όσο και για επισκέπτες. Χιλιάδες επισκέπτες, κυρίως εγχώριοι, μεμονωμένοι, οικογένειες ή ομάδες, έχουν περάσει από το χωριό μέχρι σήμερα. Άλλωστε, το πρώτο σκέλος της Αναβίωσης βασίστηκε στην ανάπτυξη του τουρισμού, κι αυτό για να καταστεί η Βαμβακού γνωστή, να γίνει μια κουκίδα στον χάρτη. Ο σκοπός μας ήταν να φέρουμε ανθρώπους κοντά στη Βαμβακού, ώστε να γνωρίσουν εμάς, το εγχείρημα, το χωριό, τους ανθρώπους και να τους δώσουμε τα ερεθίσματα να σκεφτούν τη ζωή στην ύπαιθρο.
Πόσα άτομα ζουν αυτή τη στιγμή στη Βαμβακού;
Γειτονιές του χωριού έχουν αναγεννηθεί και νέοι κάτοικοι έχουν ήδη επιστρέψει. Από τους 9 μόνιμους κατοίκους του 2019, πλέον έχουμε αυξήσει τον αριθμό στους 28. Βέβαια, η εικόνα του χωριού τα καλοκαίρια είναι αρκετά διαφορετική, δεδομένου ότι οι Βαμβακίτες περιστασιακοί κάτοικοι και παραθεριστές επιστρέφουν στο χωριό.
Πέραν της μόνιμης διαμονής, πρόθεσή μας είναι να ενισχύσουμε και την περιστασιακή διαμονή στο χωριό, οπότε προς αυτήν την κατεύθυνση μια εξίσου σημαντική αλλαγή που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια είναι ότι οι περιστασιακοί κάτοικοι της Βαμβακούς παρατείνουν για περισσότερους μήνες τη διαμονή τους στο χωριό, μιας και πλέον υπάρχουν επιλογές, αλλά και η «ασφάλεια» που προσφέρει η δική μας δράση στον τόπο. Παράλληλα επιδιώκουμε ένα «άνοιγμα» προς τους ψηφιακούς νομάδες και τους ανθρώπους που επιθυμούν να τηλεργάζονται σε ένα περιβάλλον όπως η Βαμβακού, παρέχοντάς τους ταχύτατο διαδίκτυο (οπτική ίνα 50Mps) και όλα τα τεχνολογικά εργαλεία που απαιτούν οι σύγχρονες εργασιακές συνθήκες.
Φυσικά, θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέρουμε και τα προγράμματα φιλοξενίας που υλοποιούμε με κορυφαίους οργανισμούς, όπως το NYU, το UCLA και η Εθνική Λυρική Σκηνή, τα οποία ενισχύουν τη βραχυπρόθεσμη διαμονή στο χωριό.
Τι θα συναντήσει κανείς αν επισκεφτεί σήμερα την περιοχή;
Παρόλο που το εγχείρημά μας ξεκίνησε από τον τομέα του τουρισμού, εργαζόμαστε σε ένα πιο ολιστικό πλάνο ανάπτυξης, που περιλαμβάνει δραστηριοποίηση και στους τομείς του πολιτισμού, της αγροδιατροφής, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Ο λόγος είναι ότι αρκετές πρακτικές αναζωογόνησης τόπων έχουν βασιστεί αποκλειστικά και μόνον στον τουρισμό και έχουν αποτύχει, οπότε δεν θα θέλαμε να έχει την ίδια τύχη η δική μας προσπάθεια.
Σήμερα, λοιπόν, λειτουργεί όλον τον χρόνο το εστιατόριο-καφέ Βουρέικο, δύο ξενώνες, η Ρούγα της Βαμβακούς και ο Παραδοσιακός Ξενώνας Βαμβακούς, που φιλοξενούν μεμονωμένους επισκέπτες ή οργανωμένα γκρουπ. Έχει δημιουργηθεί και σηματοδοτηθεί ένα δίκτυο πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών γύρω από το χωριό (ενοικιάζονται και ηλεκτρικά ποδήλατα για τους επισκέπτες), ενώ προχωρήσαμε στην ανάπλαση της παιδικής χαράς της Βαμβακούς, και φυσικά μετατρέψαμε το Σχολείο του χωριού σε χώρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων, πολιτιστικών εκδηλώσεων αλλά και εργαστηρίων καινοτομίας που λαμβάνουν χώρα στο τεχνολογικό κέντρο V.Lab (Vamvakou Technology Lab fully powered by SNF).
Οι κάτοικοι, οι επισκέπτες αλλά και εμείς οι ίδιοι έχουμε τη δυνατότητα όλον τον χρόνο να παρακολουθούμε από συναυλίες κλασικής μουσικής, κινηματογράφο, εμπειρίες virtual reality έως θεατρικές παραστάσεις και καλλιτεχνικά εργαστήρια. Ένα σημαντικό μέρος των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που προσφέρουμε είναι δωρεάν στο κοινό, δίνοντας πρόσβαση, ευκαιρίες και πολιτιστικά ερεθίσματα στην τοπική κοινωνία χωρίς περιορισμούς, και άλλες περιλαμβάνουν ένα μικρό συμβολικό αντίτιμο ως συνεισφορά των επισκεπτών στην όλη προσπάθειά μας.
Τι έχει αλλάξει μέσα σε αυτά τα χρόνια της δράσης και ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Πέραν των παραπάνω, η ομάδα μας σε συνεργασία με τον οργανισμό «Νέα Γεωργία-Νέα Γενιά» υλοποιεί ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της αγροδιατροφικής δράσης, στήριξης των τοπικών παραγωγών και κτηνοτρόφων αλλά και περιφερειακής ανάπτυξης μέσα από στοχευμένες ενέργειες συμβουλευτικής και επιχειρηματικής υποστήριξης. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής ιδρύθηκαν ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Βαμβακούς «Parnon Poèma» που λανσάρει τα πρώτα συσκευασμένα προϊόντα του στην αγορά (μέλι, γραβιέρα 100% κατσικίσια, ελιές Καλαμών) και ο Γυναικείος Συνεταιρισμός Βαμβακούς «Βαμβακιά», που σύντομα θα έχει το δικό του εργαστήριο-πρατήριο και θα ξεκινήσει επίσης παραγωγή τοπικών προϊόντων. Στον άξονα της επιχειρηματικότητας, μέσα από τη δημιουργία μιας θερμοκοιτίδας επιχειρήσεων, τη Vamvakou Incubator, δίνουμε σημαντικά κίνητρα σε επίδοξους επιχειρηματίες και υπάρχουσες επιχειρήσεις να δραστηριοποιηθούν στη Βαμβακού. Η θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοπόννησος 2014-2020 και η λειτουργία της υποστηρίζεται και από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Αναβίωσης Βαμβακούς. Στο πλαίσιο του 1ου Προγράμματος Υποστήριξης και Φιλοξενίας της θερμοκοιτίδας μας έχουν ενταχθεί 11 πρωτότυπες επιχειρηματικές προτάσεις/ιδέες, οι οποίες αφορούν σε δραστηριοποίηση στη Βαμβακού αλλά και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου ευρύτερα.
Βασικό μέλημά μας, επίσης, ήταν και είναι η δημιουργία βασικών υποδομών. Αναζητήσαμε χώρους όπου μπορούσαν να στεγαστούν οι δραστηριότητές μας και εργαστήκαμε εντατικά για την αναπαλαίωση αυτών, αλλά και τη βελτίωση των υπαρχουσών υποδομών του χωριού, ώστε να γίνει πιο εύκολη η καθημερινότητα των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών. Η ομάδα μας εκπαιδεύτηκε σε πρώτες βοήθειες, είναι διαθέσιμος πλήρης φαρμακευτικός εξοπλισμός, όλοι οι χώροι μας είναι προσβάσιμοι σε ΑμεΑ, ενώ στην πλατεία του χωριού τοποθετήθηκε αναβατόριο ΑμεΑ για την εξασφάλιση πλήρης προσβασιμότητας σε όλους.
Στα μελλοντικά μας σχέδια ανήκει η διασφάλιση της βιωσιμότητας του συνολικού εγχειρήματος και η επέκταση των ήδη υπαρχουσών δραστηριοτήτων μας. Σκοπεύουμε να ενισχύσουμε τη δράση μας για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής σε όλους τους τομείς δραστηριότητάς μας. Μέσα στο επόμενο διάστημα, επίσης, διοργανώνουμε τον αγώνα ορεινού τρεξίματος Vamvakou Mountain Run που φέτος θα λάβει χώρα την Κυριακή 11 Ιουνίου, το Vamvakou Summer Camp που απευθύνεται σε παιδιά από τη Σπάρτη και την ευρύτερη περιοχή, καθώς και το τριήμερο Vamvakou Experience Festival που φέτος θα πραγματοποιηθεί περί τα μέσα Ιουλίου.
Ας υποθέσουμε ότι ένα άτομο μόλις τελείωσε με τις σπουδές του. Γιατί να έρθει και να εγκατασταθεί στη Βαμβακού; Μπορεί να εργαστεί ως ψηφιακός νομάς;
Το ίδιο το εγχείρημα αποτελεί το μεγαλύτερο κίνητρο για έναν νέο άνθρωπο να έρθει στη Βαμβακού και να γίνει συμμέτοχος σε ένα project με ξεκάθαρα κοινωνικό πρόσημο. Οι επαγγελματικές ευκαιρίες είναι πλέον μετρήσιμες, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε υπάρχουν 20 άτομα που εργάζονται για την αναβίωση του τόπου. Φυσικά, χώρο έχουν και οι ψηφιακοί νομάδες, για τους οποίους έχουμε φροντίσει να εξασφαλίσουμε όλα τα απαραίτητα τεχνολογικά εργαλεία. Επιπλέον, οι συνθήκες εργασίας είναι ιδανικές, η φύση διασφαλίζει την ηρεμία και τη ζωή χωρίς άγχος και πίεση, σε αντίθεση με το αστικό κέντρο, ενώ πολύ σημαντική είναι και η πείρα που θα λάβει ένας νέος άνθρωπος εδώ, καθώς θα κληθεί να συνεργαστεί με πολύ σημαντικούς φορείς και οργανισμούς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Σίγουρα, η ζωή στη Βαμβακού έχει τις προκλήσεις της, αλλά σε κάθε περίπτωση υπάρχει μια φωτεινή πλευρά που μπορεί να δώσει στους νέους τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, να βρουν την ευκαιρία σε έναν τόπο που αναγεννάται και να γίνουν μέρος μιας συλλογικής προσπάθειας και ενός μεγαλύτερου οράματος. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι πρόσφατα εντάχθηκε στην ομάδα μας μία κοπέλα μόλις 26 ετών που διαμένει και εργάζεται στο χωριό, ενώ παράλληλα, μέσω του Προγράμματος Πρακτικής Άσκησης του ΙΣΝ, νέοι έχουν δείξει ενδιαφέρον και έχουν έρθει για πρακτική στο χωριό. Αυτό από μόνο του αποτελεί ελπίδα για το εγχείρημά μας και φυσικά ένα πρώτο δείγμα ότι η ζωή και η εργασία στο χωριό δεν έχουν ηλικία.
Πότε θα θεωρήσετε ότι η δράση σας ολοκληρώθηκε, ότι πετύχατε τον σκοπό σας;
Για εμάς η Αναβίωση της Βαμβακούς είναι ένα project ζωής δίχως ημερομηνία λήξης. Φυσικά, το μεγάλο όραμα αλλά και η πιο δύσκολη πρόκληση είναι η επαναλειτουργία του σχολείου του χωριού. Ονειρευόμαστε το χωριό να σφύζει από ζωή ξανά, όπως στο παρελθόν. Η Βαμβακού έχει αρχίσει να γίνεται ένα σημείο αναφοράς στην Πελοπόννησο. Έπρεπε και πρέπει να προηγηθεί η δημιουργία και διαμόρφωση των απαραίτητων υποδομών που θα μπορούσαν να προσελκύσουν περισσότερους νέους κατοίκους, επιχειρηματίες, επενδυτές, επισκέπτες και ενδιαφερόμενους. Θεωρούμε ότι έχουμε διανύσει σημαντική απόσταση προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά έχουμε αρκετό δρόμο ακόμα μπροστά μας. Ωστόσο, η ελπιδοφόρα αρχή έγινε με το πρώτο μωρό που γεννήθηκε στο χωριό ύστερα από περίπου 3 δεκαετίες, τον πρώτο επίδοξο μαθητή του σχολείου!
Διαβάστε ακόμα στο Provocateur:
Βρήκαμε το ίνδαλμα που κάνει την δουλειά των ονείρων όλων μας
5 ταξιδάρες που δικαιώνουν κάθε προσδοκία ενώ δεν τους το ‘χες
Τα βίντεο με τα σύγχρονα ναυάγια της Καρπάθου είναι ό,τι πιο απόκοσμο θα δεις σήμερα
