Μια ομάδα μαμάδων παιδιών με χρόνιες ασθένειες, μητέρες και φροντίστριες, δημιούργησαν μια μικρή ομάδα στο Facebook. στόχος ήταν να ανταλλάσσουν πληροφορίες για νέες θεραπείες, αλλά ας μη γελιόμαστε, το διακύβευμα συνήθως είναι ο εξοστρακισμός της σκέψης της μοναξιάς σε μια κατάσταση. Αυτό το «δεν είμαι μόνη». Οι γυναίκες αυτές, υποστηρίκτριες των ιδιοτήτων της φαρμακευτικής κάνναβης πλήθυναν, σταμάτησαν να είναι αποκλειστικά γυναίκες, μπήκαν και μπαμπάδες στην ομάδα, η ομάδα έγινε σύλλογος και πλέον απαρτίζεται από φροντιστές ατόμων που έχουν δει τις ζωές τους με ένα χρόνιο νόσημα, να βελτιώνονται, με τρόπο που δεν βίωσαν μετά από καμία έξοδο από κανένα ιατρείο. Γονείς παιδιών, αλλά και παιδιά που εξελίχθηκαν σε φροντιστές των γονέων τους.
Μιλήσαμε με τη Jacqueline Poitras, Πρόεδρο του Συλλόγου, ΜΑΜΑΚΑ (Μαμάδες για την Κάνναβη) και μας έλυσε όλες τις απορίες, τόσο για τους στόχους του Συλλόγου, τα κεκτημένα του, αλλά και τα «θολά σημεία» σε ό,τι αφορά τη χρήση φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα του 2023.
Τι ώθησε επτά μαμάδες να φτιάξουν έναν Σύλλογο για τη χρήση φαρμακευτικής κάνναβης;
Όχι επτά- καλά δεν μας μέτρησα ποτέ…επειδή το background μου, λόγω τη κόρης μου, ήταν η χρόνια ενασχόληση με την ειδική εκπαίδευση και “τα της αναπηρίας”, όταν έμαθα εγώ το φθινόπωρο του ’13 για το CBD και πώς μπορούσε να βελτιώσει τις φαρμακανθεκτικές επιληπτικές κρίσεις της κόρης μου, ήδη είχα πολλές προσωπικές σχέσεις με άλλες μητέρες με παιδιά με διάφορα σύνδρομα και αναπτυξιακά προβλήματα και πολυ εμπειρία στο θέμα της οργάνωσης και της διεκδίκησης. Το φιλικό “μοίρασμα” μεταξύ μας, για την όποια καινούρια θεραπεία η προσέγγιση, οδήγησε στην δημιουργία μίας ομάδας στο Facebook για να μπορούμε, μεταξύ μας, να επικοινωνούμε και να ανταλλάξουμε πιο εύκολα πληροφορίες. Αυτή η αρχική κοινότητα εξελίχθηκε και, πολύ γρήγορα, έγινε φανερό πως χρειαζόμασταν έναν νομικό φορέα για να εκπροσωπήσουμε τις ανάγκες και τα συμφέροντα των ασθενών, που δεν ήταν πλέον και μόνο παιδιά. Η “ομαδούλα” αυτή στο facebook σήμερα αριθμεί πάνω από 27,000 μέλη (Η Φαρμακευτική Κάνναβη- για το Παιδί, την Οικογένεια, τον Άνθρωπό μας…) και ο σύλλογος, που έχει εκατοντάδες μέλη, έχει συμμετάσχει σε ολα τα επίπεδα της εξέλιξης της νομοθεσίας μέχρι σήμερα στην χώρα μας, εκπροσωπώντας την Ελλάδα σε διεθνή συνέδρια και ομιλίες από το Ευρωκοινοβούλιο μέχρι και επιστημονικές συναντήσεις μέσα και έξω από την Ευρώπη.
Σήμερα στον σύλλογο είστε ακόμα περισσότεροι, και μαμάδες αλλά και μπαμπάδες, αλλά και γιοι και κόρες, φροντιστές ηλικιωμένων.
Η φαρμακευτική κάνναβη και η αξία της για ιατρικούς λόγους δεν είναι τόσο διαδεδομένη, ακόμα και σήμερα. Μπορείτε να μας πείτε με απλά λόγια και μέχρι εκεί που σας επιτρέπει η ιδιότητά σας, να μας μιλήσετε λίγο για αυτές; Τι δεν ξέρουμε;
Η παράνομη κατάσταση της κάνναβης τα τελευταία 80+ χρόνια δεν άφησε να μελετηθεί και να εξελίχθει η ιατρική χρήση της κάνναβης όπως έπρεπε και όπως της αξίζει. Μετά που απαγορεύτηκε, ξεκινώντας από την δεκαεταία το ‘30 στην Αμερική, έγινε πάρα πολύ δύσκολο να κάνει κανείς έρευνα και όλο το ενδιαφέρον της ιατρικής κοινότητας – που μέχρι τότε δεχόταν και συμπεριλάμβανε την κάνναβη κανονικά μέσα στις επιλογές της έπι χιλιάδες χρόνια – συγκεντρώθηκε γύρω από την ραγδαία αναπτυσσόμενη φαρμακευτική βιομηχανία. Αυτό δεν αλλάζει όμως το ότι η κάνναβη είναι το πιο θεραπευτικό φυτό πάνω στην γη και είναι, κυριολεκτικά, ένα εργοστάσιο χημικών, φαρμακευτικών ουσιών που έχει αμέτρητες εφαρμογές στην ιατρική. Δρουν τα κανναβινοειδή που υπάρχουν στο φυτό πάνω στο Ενδοκανναβινοειδές Σύστημα, την ύπαρξη του οποίου δεν διδάσκεται ούτε και σήμερα στις περισσότερες ιατρικές σχολές του κόσμου.
Σήμερα, στην Ελλάδα, αναγνωρίζεται από τον ΕΟΦ τη χρήση για τη Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, την καχεξία στο καρκίνο και τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας καθώς και στο χρόνιο πόνο. Εμείς, που ασχολούμαστε πολύ εντατικά με τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού, γνωρίζουμε ότι έχει αποτελέσματα σε δεκάδες- μην πω εκατοντάδες- περισσότερες παθήσεις. Δυστυχώς, η επιστήμη (και η πολιτική) έχει ελάχιστο σεβασμό απέναντι σε αυτά που λέγονται ‘ανέκδοτές αναφορές’ αλλά η συνολική εμπειρία των ατόμων που χρησιμοποιούν κάνναβη από εκατομμύρια άτομα ιατρικά σε όλο τον κόσμο δεν λεει ψέματα. Και έρχονται σιγά σιγά και οι έρευνες. Σήμερα, στο Pubmed, υπάρχουν πάνω από 31,000 μελέτες που αναφέρονται στην κάνναβη (αύξηση από το 5000 το ‘93) και συμπεριλαμβάνουν παθήσεις όπως τα αυτοάνοσα, ψυχιατρικές νόσους, αυτισμός, νευρολογικές παθήσεις, δερματολογικές, διαβήτη, φλεγμονή/αρθρίτιδες, καρκίνος…είναι πάρα πολύ μεγάλη η λίστα. Εγώ, προσωπικά, μετά από 10 χρόνια έντονης ενασχόλησης με το θέμα, θεωρώ ότι δεν υπάρχει πάθηση που δεν θα δει τουλάχιστον βελτίωση όταν η κάνναβη χρησιμοποιείται σωστά, σε κατάλληλη μορφή και δοσολογία και κάτω από την επίβλεψη εξειδικευμένου επαγγελματία υγείας.
Για να προλάβουμε έστω και έναν αναγνώστη που θα δημιουργήσει τη στερεοτυπική εικόνα ενός γονέα που δίνει στο παιδί του ένα τσιγάρο για να το βοηθήσει στη διαχείριση μιας ιατρικής κατάστασης ή με τα συμπτώματα μιας νόσου, δώστε μας την εικόνα του πώς η κάνναβη γίνεται κομμάτι της θεραπείας.
Η κάνναβη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλές μορφές. Το ότι εμείς γνωρίζαμε μόνο για το κάπνισμα είναι και πάλι αποτέλεσμα του παράνομου καθεστώτος. Φαρμακευτικά μας εξυπηρετεί πολύ καλύτερα να έχουμε μορφές που ελέγχεται εύκολα η ποσότητα που καταναλώνουμε. Για παράδειγμα, ίσως η πιο διαδεδομένη χρήση είναι τα πόσιμα έλαια διότι μπορεί κανείς να γνωρίζει με ακρίβεια πόσα milligram της φαρμακευτικής ουσίας υπάρχει στην κάθε σταγόνα/ml. Υπάρχουν όμως και αλοιφές για δερματολογική χρήση, βάμματα, ατμοποιητές για εισπνεόμενη χρήση, κάψουλες, υπόθετα, και συνέχεια εφευρίσκονται καινούριες μορφές που βολεύουν καλύτερα στην χρήση και αυξάνουν την βιοδιαθεσιμότητα των κανναβινοειδών.
Τελικά, είναι ελάχιστα τα πράγματα που ξέρουμε για την κάνναβη και τα ταμπού που την περιβάλλουν εμποδίζουν κι άλλο τη γνώση. Τι είναι το ενδοκανναβινοειδές σύστημα;
Είναι ένα περίπλοκο σύστημα από υποδοχείς και ουσίες που τους ενεργοποιούν – που λέγονται κανναβινοειδή – και βρίσκονται στον εγκέφαλο, στο νευρικό σύστημα και στα αναπαραγωγικά και ζωτικά όργανα, χωρίς να επηρεάζει τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την καρδιά και τη λειτουργία των πνευμόνων. (Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους δεν εμφανίζονται θανατηφόρες υπερβολικές δόσεις κανναβινοειδών.) Φανταστείτε κάτι σαν μία κλειδαριά και ένα κλειδί. Το σώμα δημιουργεί τα δικά του ενδοκανναβινοειδή που ενεργοποιούν το ρυθμιστικό αυτό σύστημα μέσω των υποδοχέων. Τα φυτοκανναβινοειδή (που υπάρχουν σε μεγάλη συγκέντρωση- αλλά όχι αποκλειστικά- στην κάνναβη) συμπληρώνουν τα δημιουργημένα από το οργανισμό μας σε περίπτωση έλλειψης ή και δυσλειτουργίας του συστήματος. Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα, βοηθά στην τελειοποίηση των περισσότερων ζωτικών φυσιολογικών λειτουργιών. Επηρεάζει πρακτικά τα πάντα, μεταξύ των οποίων τον ύπνο, την όρεξη, τη διάθεση, τον πόνο, τη φλεγμονή, τη μνήμη, την αναπαραγωγή, τον έλεγχο της φλεγμονής, τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος.
Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα συμβάλλει στην ρύθμιση της ομοιόστασης, δηλαδή την ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις εσωτερικές του συνθήκες, χωρίς να επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες (πχ. Θερμοκρασία, pH). Παράλληλα όμως, εξασφαλίζει ότι όλα τα συστήματα λειτουργούν σε απόλυτο συντονισμό μεταξύ τους. Οι αναγνώστες σας θα βρουν πολλές πληροφορίες και βίντεο που εξηγούν την λειτουργία του στην ιστοσελίδα του συλλόγου.
Πόσους από τους στόχους και τα αιτήματα που θέσατε από την πρώτη στιγμή δημιουργίας σας έχετε εκπληρώσει ως και σήμερα; Πόσο δύσκολο είναι να προχωρήσουν σε θεσμικό επίπεδο ζητήματα που αφορούν την κάνναβη;
Όταν πρώτο πήγαμε στον τότε υπουργό υγείας, τον Ανδρέα Ξανθό, το Μαίο του ‘16 μαζί με άλλους εκπροσώπους και τον ιατρό Γιώργη Οικονομόπουλο, οι πρώτες αλλαγές ήρθαν σχετικά γρήγορα. Μετά από το πόρισμα ειδικής επιτροπής του ΕΟΦ, ανακοινώθηκε τον Ιούνιο του 2017 ότι η Φαρμακευτική Κάνναβη μπορεί, πλέον , να συνταγογραφηθεί για τις προαναφερόμενες παθήσεις. Και νόμιζα ότι τελειώσαμε…Πολύ μεγάλο λάθος έκανα. Από το ‘18 που αναγνωρίστηκε επισήμως ο σύλλογος από το κράτος, δεν έχουμε σταματήσει να προσπαθήσουμε για το αυτονόητο- την ελεύθερη, και δωρεάν πρόσβαση σε ασφαλή προϊόντα κάνναβης. Δυστυχώς, το θέμα της πρόσβασης δεν εξασφαλίστηκε ποτέ και ακόμα και σήμερα είναι μόνο 3-4 ασθενείς που έχουν πάρει προϊόντα που έχουν εισαχθεί ονομαστικά για αυτούς μέσω της ατομικής εισαγωγής φαρμάκων. Γιατί; Επειδή το Νοέμβρη του 2021, μετά από επανειλημμένες αλλαγές του νομοθετικού πλαισίου, και ενώ ετοιμαζόντουσαν φαρμακευτικές εταιρίες στην χώρα μας να προχωρήσουν σε εισαγωγή προϊόντων για τους ασθενείς- εμφανίστηκε ένας καινούριος νόμος που απαγόρεψε την εισαγωγή.
Από κει και πέρα, έχει συμβάλει ο σύλλογος σημαντικά στην ενημέρωση, και του κοινού αλλά και της επιστημονικής κοινότητας. Έχει υποστηρίξει χιλιάδες ασθενείς στην επιλογή τους να χρησιμοποιήσουν (έστω και παράνομα) την κάνναβη- με ή χωρίς την στήριξη γιατρού. Είχαμε κάνει πολλή δουλειά ώστε να είναι έτοιμο το πολιτικό περιβάλλον να δεχτεί αυτές τις αλλαγές και να φτάσουμε στο σημείο να έχουν εκδοθεί άδειες για παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα. Πιο πολύ με ευχαριστεί όμως ότι σήμερα, μετά από 10 χρόνια, υπάρχει αυτή η πληροφορία διαθέσιμη για όλους. Έλεγα από την αρχή ότι δεν θα σταματήσω εάν δεν είναι αυτή μία επιλογή σε μία μητέρα που νοσηλεύεται με το μωρό της για μήνες ολόκληρους σε νοσοκομείο- επιλογή που εγώ στερήθηκα. Πριν από ένα χρόνο περίπου με πήρε τηλέφωνο αυτή η μητέρα. Νοσηλευόταν με το μωρό της, 6 μηνών, στο Παίδων. Και είχε ακούσει για μένα και τον σύλλογο. Δάκρυσα. Ήξερα εκείνη την στιγμή ότι είχα κερδίσει αυτό το προσωπικό στοίχημα.
Φαντάζομαι πως ένα από τα κλασικά επιχειρήματα κατά της χρήσης φαρμακευτικής κάνναβης έχει να κάνει με τον κίνδυνο του εθισμού. Αλήθεια, είναι υπαρκτή μια τέτοια πιθανότητα;
Όχι. Τουλάχιστον όχι στην φαρμακευτική χρήση. Αυτό το λέω διότι η κάνναβη έχει σχετικά χαμηλό βαθμό σωματικής εθιστικότητας- πολύ λιγότερο και από την καφεΐνη και τα τσιγάρα. Βλέπουμε ανθρώπους που χρησιμοποιούν κάνναβη κάθε μέρα και για πάρα πολύ καιρό και εάν χρειαστεί να το κόψουν για κάποιο λόγο, το κάνουν με πολύ μεγάλη ευκολία. Το θέμα του εθισμού έγκειται στο θέμα του ψυχικού εθισμού- αυτό που μας μένει ακόμα και χρόνια μετά που έχουμε κόψει το κάπνισμα. Η παρέα, οι καταστάσεις, η συνήθεια- δημιουργούν τον εθισμό και υπάρχουν άτομα που είναι επιρρεπή στον εθισμό και άλλα που δεν είναι. Και να ξέρετε ότι επίσης, μας είπαν πολλά ψέματα…είναι πολύ μεγάλη ιστορία αυτό και δεν χωράει εδώ αλλά κάποιος που ενδιαφέρεται να μάθει πως φτάσουμε να έχουμε σήμερα την εικόνα για την κάνναβη που έχουμε, να δούνε την ταινία “Σε Μαύρο Φόντο” στο Netflix. Πολύ αποκαλυπτικό. Και όλα αληθινά.
Αντιλαμβάνομαι πως επειδή το ζήτημα γονεϊκότητα είναι ευαίσθητο, έχετε δεχτεί και αρκετές αντιδράσεις.
Όχι στην πραγματικότητα. Ένας από τους λόγους που ονομάσαμε το σύλλογο όπως το ονομάσαμε ήταν ακριβώς διότι στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη εμπιστοσύνη στο θέμα της μητρότητας. Είναι ρόλος ιερός. ‘ΜΑΜΑΚΑ- ΜΑΜΑδες για την ΚΑνναβη’ ήταν ένας τρόπος να μπορούμε να σπάσουμε και το απαγορευμένο και να προκαλούμε το στίγμα. Σε μεγάλο βαθμό, βοήθησε.
Από το 2017 ένας γιατρός, όχι απαραίτητα εναλλακτικής ιατρικής, μπορεί να χορηγήσει ιατρική κάνναβη σε έναν ασθενή, κυρίως για τη διαχείριση του πόνου, όπως εκείνου τον χημειοθεραπειών. Στην πράξη, συμβαίνει κάτι τέτοιο; Έχει αρχίσει να κανονικοποιείται η πρακτική; Το ιατρικό δυναμικό της χώρας είναι ενημερωμένο;
Πρόσφατα δημιουργήθηκε και πιστοποιήθηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών η νέα επιστημονική εταιρεία, με την επωνυμία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΝΝΑΒΙΝΟΕΙΔΗ (ΕΙΕΚ – HELLENIC MEDICAL ASSOCIATION FOR CANNABINOIDS, HMAC). Ήταν όνειρο και προσπάθεια ετών να υπάρχει ένας φορέας που να συμβάλει στην ορθή ενημέρωση και εκπαίδευση των ιατρών της χώρας και να βοηθήσει στην ανάπτυξη της έρευνας και των εφαρμογών των προϊόντων κάνναβης και στον οποίον μπορούμε να κατευθύνουμε τους ασθενείς ώστε να βρουν έναν επαγγελματία με άριστες γνώσεις για την χρήση των κανναβινοειδών.
Είναι η κάνναβη το μέλλον της ιατρικής;
Εγώ, έτσι πιστεύω. Ναι.
Υπάρχει περίπτωση όλο το μυστήριο που την περιβάλλει, αλλά ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται από τους υποστηρικτές της να δημιουργήσει ψεύτικες ελπίδες σε ασθενείς, γονείς ή/και φροντιστές; Ότι μπορεί να θεραπεύσει, επί παραδείγματι, χρόνιες νόσους;
Δεν χρειάζεται το φυτό να το υποστηρίξω εγώ και να πείσω τον κόσμο έτσι ή αλλιώς. Μία δοκιμή φτάνει. Έχω δει με τα μάτια μου εκατοντάδες ανθρώπους να βρουν ελπίδα εκεί που δεν είχαν, και έχω διαβάσει ή παρακολουθήσει από μακριά, την εξέλιξη χιλιάδων ασθενών. Ξέρετε, ο περισσότερος κόσμος που φτάνει στην κάνναβη έχει περάσει ήδη από πολλές φαρμακευτικές αγωγές και από πάρα πολλά ιατρεία. Δοκιμάζοντας κάνναβη, βρίσκει πρώτη φορά κάτι που μπορεί να του δώσει ανακούφιση ή ακόμα και θεραπεία με πολύ λίγες και ασήμαντες παρενέργειες. Στην πραγματικότητα, η κάνναβη είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού της- διότι είναι ΤΟΣΟ αποτελεσματική που γίνεται δύσκολο να το πιστέψει κανείς. Σίγουρα δεν είναι πανάκεια, αλλά μοιάζει πάρα πολύ.
Σε επίπεδο έρευνας, πού βρισκόμαστε στην Ελλάδα;
Έχουν αρχίσει να γίνονται κάποια πράγματα- ιδίως από το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, το τμήμα της φαμρακολογίας, (τρέχει ένα ερευνητικό πρόγραμμα για τον αυτισμό και κανναβιδιόλη) από το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Εργαστήριο Φυσιολογίας αλλά και από το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδαμίας Αθηνών. Υπάρχουν και κάποιες συμπράξεις που έχουν γίνει με τον ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ). Χαίρομαι κάθε φορά που μαθαίνω κάτι καινούριο που γίνεται και ελπίζω ότι θα μπορούν και οι ασθενείς να συμμετέχουν στο σχεδιασμό ερευνών που να μπορούμε να συμβάλουμε με τις γνώσεις και την εμπειρία μας αλλά και να γίνουν οι έρευνες πιο εύστοχες- φέρνοντας μας όλο και πιο κοντά στην αποτελεσματική χρήση.
