Η πρώτη αυθόρμητη εικόνα, σκέψη είναι η εξής: Το αγαπημένο φρούτο πολλών εξ ημών, μικρών και μεγάλων. Η μπανάνα είναι νόστιμη, είναι «εύκολη», με πολλά οφέλη για την υγεία μας, πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες και ιχνοστοιχεία. Και ξάφνου το πλάνο αλλάζει, σκοτεινιάζει. Πόσα «λουτρά αίματος» άραγε κρύβονται τελικά πίσω από το well being των πιο προνομιούχων του πλανήτη; Πόσο βρωμάει μια φαινομενικά αθώα ιστορία αν την πιάσουμε από τα πρώτα στάδια της παραγωγής, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μας;
Η αποκάλυψη ήρθε σαν βόμβα μόνο για τους εξωτερικούς παρατηρητές, τους μη υποψιασμένους. Όσοι είχαν ψάξει το θέμα ήξεραν ήδη, από τα 90’s, πως κάτι δεν κολλούσε καθόλου καλά με το ρόλο της Chiquita στην Κολομβία. Υπήρχαν από τότε δημοσιεύματα γενναίων ρεπόρτερ που είχαν προβεί σε ηχηρές αποκαλύψεις σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ισοδυναμούσε με τρέλα – τη ζωή τους έπαιζαν, κορώνα – γράμματα, μπλέκοντας με παντοδύναμα καρτέλ, με δολοφονικές συμμορίες. Τους λοιδορήσαν, τους κορόιδεψαν, τους εξοστράκισαν ως επαγγελματίες. Όμως αυτοί είχαν κάνει σωστά τη δουλειά τους.
Η βαριά καταδίκη της Chiquita στις ΗΠΑ
Ήταν συνεπώς μια ετεροχρονισμένη δικαίωση αυτών των γενναίων δημοσιογράφων όταν, τον περασμένο Ιούνιο, δικαστήριο της Φλόριντα διέταξε την Chiquita Brands International να καταβάλει 38,3 εκατ. δολ. στις οικογένειες 8 ανδρών που δολοφονήθηκαν από οργάνωση παραστρατιωτικών στην Κολομβία. Ήδη από το 2007,η Chiquita είχε πληρώσει πρόστιμο 25 εκατ. δολ. προκειμένου να μπουν στο αρχείο ποινικής φύσης κατηγορίες που αφορούσαν τη συνεργασία της με την Autodefensas Unidas de Colombia (AUC). Μια ακροδεξιά παραστρατιωτική οργάνωση με εκατοντάδες θανάτους σε διάφορα μέρη της χώρας να οφείλονται σε επιχειρήσεις της. Στις ΗΠΑ θεωρείται τρομοκρατική και επίσημα, από 2001.
Η AUC έσπερνε τον τρόμο για δεκαετίες στο κράτος της Λατινικής Αμερικής. Η δράση της είχε χιλιάδες θύματα, συχνά αθώους πολίτες ή ακτιβιστές, που δεν είχαν εμπλοκή στον εμφύλιο πόλεμο στην Κολομβία, ούτε σχέση με οργανώσεις ανταρτών εναντίον των οποίων υποτίθεται ότι πολεμούσε, καθώς στην πορεία ενεπλάκη σε διακίνηση κοκαΐνης, εκβιασμούς και σε άλλες εγκληματικές ενέργειες.
Η Chiquita είχε παραδεχτεί την ενοχή της ενώπιον του δικαστηρίου, ισχυριζόμενη πως πρόσφερε προστασία στην οργάνωση από το 2001 έως το 2004, μόνο και μόνο όμως επειδή αναγκάστηκε και με αντάλλαγμα εγγυήσεις για την ασφάλεια των εργαζομένων της. Στην ουσία, η Chiquita είχε αποδειχθεί σιωπηρά πως έτσι γίνονται οι μπίζνες στην Κολομβία. Και ήταν σε ευάλωτη φάση τότε, καθώς λόγω τυφώνα, οι φυτείες της σε Ονδούρα και Γουατεμάλα είχαν υποστεί τεράστιες ζημιές. Η Chiquita έχει κάνει σαφές πως θα ασκήσει έφεση. Οι δικηγόροι της ισχυρίζονται πως η εταιρεία – πελάτης τους ήταν και αυτή θύμα εκβιασμών και απειλών. Ότι εξωθήθηκε σε αυτές τις ενέργειες παρά τη θέλησή της και λόγω φόβου.
«Πόλεμος» για την μπανάνα
Η πικρή αλήθεια όμως είναι πως, όποιοι κι αν ήταν οι λόγοι ή τα πιθανά ελαφρυντικά, η εταιρεία συνεργάστηκε με εγκληματίες. Και όχι μόνο για προστασία. Σύμφωνα με όσα έχουν αποκαλυφθεί, η AUC ξερίζωσε με τη βία πάνω από 100.000 άτομα στην περιοχή Ουραμπά το διάστημα 1995-2006 για να απελευθερωθεί γη και να αποκτήσει έτσι περισσότερες φυτείες μπανάνας η Chiquita. Μέλη της παραστρατιωτικής αυτής οργάνωσης έχουν ισχυριστεί πως αυτό συνέβη εις γνώση της εταιρείας, η οποία μάλιστα, έχουν πει, τους χρηματοδοτούσε με τη θέλησή της καθώς εξυπηρετούσε έτσι τους σκοπούς της.
Όλα τα παραπάνω πάντως, κυρώσεις, πρόστιμα και ποινές, αφορούν μόνο τις ΗΠΑ. Όπου περισσότερες από 4.000 οικογένειες έχουν στραφεί νομικά εναντίον της Chiquita. Στην Κολομβία επί σειρά ετών, καμία νομική διαδικασία δεν είχε ξεκινήσει παρότι υπήρχαν πάμπολλες αφορμές και αιτίες. Ούτε έχει γίνει σοβαρή κουβέντα για αποζημιώσεις των θυμάτων αυτής της μακροχρόνιας αιματηρής ιστορίας. Τώρα και δειλά – δειλά πρόκειται να ξεκινήσει η δίκη 10 άλλοτε αξιωματούχων της εταιρείας. Τον προσεχή Νοέμβριο, σύμφωνα με τον προγραμματισμό.
Ποιος να το έλεγε, πως πίσω από τη δική μας μπουκιά, τη δική μας στιγμή απόλαυσης με μια μπανάνα κρύβεται μια σκοτεινή και θλιβερή ιστορία, γεμάτη αίμα και πόνο για πολλούς ανθρώπους. Και ούτε καν το φανταζόμασταν.
Illustration: Peggy Dadaki
