Θυμάμαι όταν είχα πάει στρατό στο θάλαμο όλων των νεοσύλλεκτων, ανάμεσα σάκους λουκάνικα, αρβύλες και φανελάκια παραλλαγής να συζητάνε για κάποιον “αντιρρησία συνείδησης”. Ψιθυριστά προφανώς και με ολίγη από σπασμένο τηλέφωνο, από φαντάρο σε φαντάρο, περνούσε η ιστορία του Αντώνη Κ. Πέρασαν οι πρώτες μέρες εύκολα κι οι υπόλοιπες λίγο πιο δύσκολα, μέχρι που απολυθήκαμε όλοι από το θάλαμο. Ένα, δυο χρόνια αργότερα σε κάποια μπυροποσία κατά λάθος ανοίξαμε το κουτάκι με τις μαλακίες, ιστορίες από το στρατό. Μοιράστηκα λοιπόν, ανάμεσα σε άλλα τραγελαφικά σκηνικά βαμμένα στο χακί κι εκείνη τη θρυλική ανάμνηση με τον Αντώνη Κ. Ένα από τα παιδιά, που γέμιζε τα ποτήρια μας με κοίταξε ελαφρώς στραβωμένα. Δεν είπε κάτι, μα ξεκίνησα να ψάχνω τι συμβαίνει πια, με τους αντιρρησίες συνείδησης, μακριά από ραδιοαρβυλικές αφηγήσεις.
Σε προλαβαίνουμε, πριν αρχίζεις να μπινελικώνεις στα σχόλια, αυτούς που δεν πάνε στρατό, επειδή εσύ πήγες και τούμπαλι. Στόχος μας είναι να δούμε, τι συμβαίνει με κάποιον που δηλώνει αντιρρησίας συνείδησης, κάνοντας χρήση των διεθνών δικαιωμάτων του! Σήμερα λοιπόν, που είναι η Διεθνής μέρα Αντιρρησιών Συνείδησης, είπαμε να γράψουμε κάτιτις παραπάνω.
Ετυμολογία
Η λέξη πέρα από ένα πέπλο μυστηρίου και μια επαναστατική χροιά, κρύβει ένα ξεκάθαρο νόημα. Αν ψάξεις λίγο στο τιμημένο google, εύκολα θα βρεις πως ο αντιρρησίας συνείδησης, είναι κάποιος που αρνείται να υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις, της χώρας όπου είναι πολίτης, λόγω της συνείδησής του με βάση τις θρησκευτικές, ηθικές ή ιδεολογικές πεποιθήσεις του.
Νομοθετικό πλαίσιο
Ο πρώτος νόμος στην Ελλάδα που εισάγει µια µορφή πολιτικής κοινωνικής υπηρεσίας ως εναλλακτική της στρατιωτικής θητείας είναι ο Νόµος 2510/97 που ψηφίζεται στη Βουλή στις 27/6/1997 και τίθεται σε ισχύ την 1-1-1998. Από το 1998 λοιπόν, υπάρχει νόµιµα εναλλακτική υπηρεσία εκτός στρατού. Μάλιστα, στην Αναθεώρηση του Ελληνικού Συντάγµατος στις 6/4/2001, προστίθεται Ερµηνευτικής ∆ήλωσης στην Παράγραφο 6 του Άρθρου 4 (Κάθε Έλληνας, που µπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύµφωνα µε τους ορισµούς των νόµων). Στις 28/7/2004, ψηφίζεται ο Νόµος 3257/2004, που επιτρέπει µε απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άµυνας την µείωση της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας ως και διπλάσια της στρατιωτικής µείον ένα µήνα. Η Υπουργική Απόφαση όντως, εκδίδεται στις 11/8/2004 (Φ.420/76/81249/2004) οπότε η εναλλακτική υπηρεσία, από 30µηνη που ήταν τότε έναντι της 12µηνης στρατιωτικής θητείας, µειώνεται σε 23 µήνες. Στις 13 Ιουνίου του 2019, η εναλλακτική θητεία μειώθηκε στους 12 μήνες, για να ξαναγίνει 15μηνη, τον Οκτώβρη που μας πέρασε.
Ιστορική Αναδρομή
Στην Ελλάδα, η υποχρεωτική στράτευση θεσπίστηκε το 1911 και για περίπου 60 χρόνια ι μόνοι αρνητές στράτευσης στη χώρα μας, ήταν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αν νομίζεις μάλιστα, ότι η επιλογή τους ήταν εύκολη, μάθε ότι αρκετοί από αυτούς εκτελέστηκαν, καταδικάστηκαν σε θάνατο ή σε ισόβια, ειδικά την εμφυλιακή περίοδο στην Ελλάδα. Φτάσαμε στο 1977, για να ψηφιστεί νόμος κι ενώ η Ελλάδα δεχόταν πιέσεις λόγω πολλών παραβάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαίου, ο οποίος ήρθε να δώσει τη δυνατότητα της τετραπλής άοπλης θητείας σε αντιρρησίες συνείδησης.
Τι κάνουν τελικά όσοι αρνούνται να πάνε στρατό;
Για μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω από 20 χρόνια σχεδόν από το 1977 έως το 1997, οι αντιρρησίες συνείδησης υπηρετούσαν τουλάχιστον διπλούς μήνες από τους στρατευμένους εντός του στρατοπέδου, όντας άοπλοι. Έκτοτε, θεσπίστηκε με νόμο η εναλλακτική και άοπλη κοινωνική υπηρεσία για τους αντιρρησίες συνείδησης. Οι εκτελούντες εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία εργάζονται σε δημόσια ιδρύματα και σε αντίθεση με τους κανονικούς στρατιώτες, απαγορεύεται να υπηρετήσουν στον τόπο διαμονής ή καταγωγής, όπως επίσης και στους Ν. Αττικής, Θεσσαλονίκης και στις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας. Το κράτος προμηθεύει τους εκτελούντες εναλλακτική υπηρεσία με ένα χρηματικό ποσό, το οποίο δεν ξεπερνά τα 250 ευρώ καθώς είναι υπολογισμένο με μόνο σκοπό να καλύπτει τα έξοδα διαμονής τους. Η Διεθνής Αμνηστία δεν είναι λίγες οι φορές που έχει αναφερθεί στο ζήτημα των αντιρρησιών συνείδησης, εμμένοντας πως η εναλλακτική θητεία έχει ακόμη και σήμερα τιμωρητικό χαρακτήρα. Παράλληλα, φέρνει στο προσκήνιο και παραβιάσεις, των υποχρεώσεων της χώρας μας, απέναντι τους.
Αν κάτσεις και συζητήσεις γύρω σου με ανθρώπους για την έννοια του αντιρρησία συνείδησης, είναι πιθανό να ακούσεις μπόλικα αναθέματα και μηδενιστικές απόψεις, που δεν έχουν βάση, θεωρώντας ότι απλά δεν πηγαίνουν στρατό. Κάποιοι σινεφίλ από την άλλη θα σου πουν για την ομώνυμη ταινία με τον Άντριου Γκάρφιλντ, που δεν την λες και φόλα. Δεν θα λείψουν και ψύχραιμες τοποθετήσεις τύπου: “Προδότες που κάνουν τον τρελό και δεν πάνε φαντάροι“. Ωστόσο, αν διάβασες από την αρχή, μέχρι το τέλος του το άρθρο, είναι επίσης πιθανό να κατάλαβες, πως πρόκειται για ανθρώπους που εκτελούν θητεία, περισσότερων μηνών μάλιστα από τη στρατιωτική και με όρους που μόνο ευνοϊκούς και λουφαδόρικους δεν τους λες.
