Σκοτεινές δυνάμεις. Ιδεολογικοί κίνδυνοι. Σεξουαλική ανηθικότητα. “Αλλοίωση” της πίστης.
Τι απ’ τα παραπάνω δικαιολογεί την “απαγόρευση” ενός βιβλίου; Υπάρχουν “επικίνδυνα” βιβλία που “δεν πρέπει” να φτάνουν στα μάτια των ανθρώπων; Λοιπόν, για να δούμε…
Το ερώτημα ακούγεται γελοίο στις μέρες μας. Εννοώ, κανείς δεν διαφωνεί πως “φυσικά και δεν υπάρχουν βιβλία που πρέπει να απαγορεύονται”, σωστά; Σωστά, σε θεωρητικό πλαίσιο. Σωστά μέχρι ν’ αρχίσουν τα παραδείγματα που ενοχλούν την ομάδα στην οποία ανήκει ο καθένας. Δεν χρειάζονται υποθετικά σενάρια. Μπορεί να ‘χει περάσει μισός αιώνας απ’ την εποχή που κάποιοι ζητούσαν την απαγόρευση του Τελευταίου Πειρασμού και 40 χρόνια απ’ την απαγόρευση του Ντε Σαντ στην Ελλάδα, όμως τα Χάρι Πότερ (!) μόλις 17 χρόνια πριν, διάφοροι φανατικοί τα καίγανε στις πλατείες. Και πριν από περίπου μια δεκαετία, περάσαμε τα “μαύρα χρόνια” του Κώδικα Ντα Βίντσι. Βέβαια, τόσο στην περίπτωση του “μικρού μάγου”, όσο και σ’ εκείνη της “μεγάλης συνωμοσίας” δεν υπήρξε ευτυχώς κρατική απαγόρευση. Υπήρχε ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό συμπολιτών μας που… τη ζητούσε!
Θα κάνω λοιπόν σήμερα μια προσπάθεια ν’ αποδείξω σ’ αυτούς τους συμπολίτες, γιατί το να ζητούν την απαγόρευση ενός βιβλίου, στην πραγματικότητα γυρνάει εναντίον τους. Και θα χρησιμοποιήσω το πιο απαράδεκτο, το πιο απάνθρωπο, το πιο επικίνδυνο βιβλίο που γράφτηκε ποτέ. Έστω…
…Ο Αγών μου, του Αδόλφου Χίτλερ.
Πρέπει το μανιφέστο αυτού του παρανοϊκού ανθρώπου να πάψει δια νόμου να κυκλοφορεί ελεύθερο; Πρέπει να “προστατέψει” κανείς την ανθρωπότητα απ’ τις σελίδες που γέννησε το πιο επικίνδυνο μυαλό του σύγχρονου κόσμου; Πρέπει να προστατευθεί η δημοκρατία κι ο ανθρωπισμός, απ’ τη γοητεία που μπορεί να κουβαλάνε αυτές οι σελίδες; Οι ερωτήσεις είναι προβοκατόρικες, αλλά εσύ ελπίζω πως δεν θα πέσεις στην παγίδα. Όχι, φυσικά και δεν πρέπει.
Αφήνω στη μπάντα το γεγονός ότι “δεν γίνεται να προστατεύεις τη δημοκρατία με αντιδημοκρατικό τρόπο”. Ας πούμε ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Ωστόσο και πάλι, ποιος σκοπός;
Σε μια κοινωνία που ο Χίτλερ και ο Αγώνας του είναι εκτός νόμου, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος, μετά από λίγα χρόνια να…
…γίνουν μόδα, μαγκιά και επανάσταση!
Η λογική είναι απλή και λειτουργεί σχεδόν αντανακλαστικά στους νέους ανθρώπους. “Το σύστημα είναι κακό – αυτό το βιβλίο έχει απαγορευτεί απ’ το σύστημα – άρα είναι ενάντια στο σύστημα – άρα είναι ένα καλό βιβλίο!”.
Σε μια εποχή γεμάτη διαδίκτυο, οι πιτσιρικάδες θα βρουν τρόπο να το διαβάσουν. Ή πολύ χειρότερα, να διαβάσουν “ορισμένα κομμάτια” του. Και ξαφνικά, ο Αγών γίνεται αυτό που υποτίθεται ότι θα γλιτώναμε με την απαγόρευσή του. Γίνεται ένα σύμβολο, μια φωνή “νέας ελπίδας”, στρέφει το αντισυστημικό κοινό του σε “νέους εχθρούς”: Εβραίους, έγχρωμους, ομοφυλόφιλους ή απλώς ανθρωπιστές. Το φίδι βρίσκει μια εξαίρετη φωλιά να γεννήσει τ’ αυγά του, αφού κανείς δεν επέτρεψε σ’ αυτά τα παιδιά να μάθουν “τι θέλει το φίδι”, παρά τους είπαν μόνο πως “το φίδι είναι κακό”.
Όμως, ας πούμε πως όλο αυτό το σενάριο είναι υπερβολικό. Πως δεν υπάρχει τρόπος να διαβάσει κανείς τον απαγορευμένο Αγώνα. Ότι το κείμενο του Χίτλερ δεν θα γίνει σημαία επανάστασης. Τι θα γίνει ωστόσο;
Ένα γραφικό, ξεπερασμένο “κακό”, που ίσως τελικά δεν είναι και τόσο κακό…
Χωρίς την απάνθρωπη θεωρία μπροστά στα μάτια του, ο κόσμος θ’ αρχίσει σιγά-σιγά να ξεχνάει τη φρίκη. Να ξεπερνάει την οδύνη. Ν’ αφήνει πίσω του τον κίνδυνο. Ο τύπος με του μουστάκι, μερικές γενιές μετά, γίνεται ένας ακόμα “κακός” της ιστορίας. Κι ύστερα, κάποιοι τον βρίσκουν παρεξηγημένο. Αρχίζουν να υποθέτουν, πάνω στη συγκεχυμένη άποψη που υπάρχει πια για τις ιδέες του. Αρχίζουν ν’ αμφιβάλλουν για το αν ο Χίτλερ είναι θύτης ή θύμα της ιστορίας που γράφεται απ’ τους νικητές. Και τότε… Τότε μόλις παραδώσαμε ξανά το βούτυρο στον ναζισμό, για να μπορέσει να το απλώσει πάνω στο ψωμί της ανθρωπότητας. Μπράβο μας…
Αυτό που θέλω να πω στο τέλος-τέλος, είναι πως η δημοκρατία, ο ανθρωπισμός, η αλήθεια κι η ελευθερία, δεν έχουν ανάγκη από προστάτες. Ούτε κι ο Θεός σου έχει. Αν φοβάσαι τον οποιονδήποτε Αγώνα, την οποιαδήποτε Λολίτα, τον οποιονδήποτε Κώδικα Ντα Βίντσι, αυτό σημαίνει πως η δημοκρατία, κι η ηθική, κι η πίστη σου είναι αδύναμες. Όμως να θυμάσαι, δύναμη είναι η γνώση. Δεν είναι η άγνοια. Κι η αλήθεια, τη γνώση δεν τη φοβάται. Την άγνοια την τρέμει!
Οπότε, αν ξέρω ένα πράγμα, είναι πως η ελευθερία δεν φοβάται κανέναν Αγώνα. Ε, κι ο Θεός δεν παίζει να νιώθει απειλή από τ’ “απόκρυφα” βιβλία του Βατικανού. Κι ωστόσο η βιβλιοθήκη εκεί κάτω παραμένει κλειδωμένη…
Υ.Γ. “Είναι καιρός ο “Αγών μου” να κυκλοφορήσει ελεύθερα στο διαδίκτυο“. Στέφαν Κράμερ, πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Εβραίων της Γερμανίας, 2008.
Υ.Γ. 2 Στο κάτω κάτω, ποιος μπορεί να κρίνει τι πρέπει ν’ απαγορεύεται και τι όχι; Κάποια χρόνια πριν, Ο Βασιλιάς των Μυγών, Οι Περιπέτειες του Χακ Φιν, Ο Φύλακας στη Σίκαλη και το 1984 υπήρξαν απαγορευμένα. Σήμερα γελάμε μ’ εκείνες τις γενιές και τα σαχλά κριτήριά τους. Όμως ποιος μπορεί με βεβαιότητα να πει ότι δεν θα γελάνε οι επόμενες με τα δικά μας;