Ας μην τα ισοπεδώνουμε όλα. Η Αρχαία Ελλάδα είναι γνωστή για τον πολιτισμό όπως τον ξέρουμε. Οι άνθρωποι της, επίσης, φρόντισαν να «δουλέψουν» τόσο το μυαλό όσο και το σώμα. Αυτή ήταν η γενέτειρα της σύγχρονης φιλοσοφίας ενώ αυτή ήταν η εποχή που μας άνοιξε τα μάτια στα μαθηματικά, την ιατρική αλλά και την ηθική, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις, παραμένει επίκαιρη μέχρι σήμερα. Α, μην το ξεχάσουμε αυτό, είναι σημαντικό: H Αρχαία Ελλάδα έδωσε στον κόσμο την έννοια της δημοκρατίας, έστω κι αν ταυτόχρονα έχτισε και την κοινωνία της στις πλάτες των σκλάβων. Το τελευταίο δεν το μάθατε από εμάς.
Αλλά η ζωή τότε δεν ήταν μόνο αγώνες, ρητορική και συμπόσια. Το αντίθετο. Ήταν σκληρή, ειδικά για τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις ή για τις γυναίκες. Για την ακρίβεια, ακόμα κι αν είχατε γεννηθεί με προνόμια, θα έπρεπε να υπομείνετε μερικές πραγματικά φρικτές παραδόσεις αλλά και έθιμα. Από τη βασική υγιεινή μέχρι την περιποίηση και τις ιατρικές θεραπείες, τα πράγματα έμοιαζαν πολύ διαφορετικά από το πώς είναι σήμερα. Είναι λογικό; Είναι. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να ζήσουμε ξανά έτσι.
Πάρτε μια βαθιά ανάσα λοιπόν γατί θα βουτήξουμε στη σκοτεινή πλευρά της Αρχαίας Ελλάδας, αυτή που θα βιώνατε αν είχατε γεννηθεί εκείνα τα χρόνια.
Υγεία
Αν κάποιος γιατρός αντιμετώπιζε τους ασθενείς σήμερα όπως έκαναν οι γιατροί της Αρχαίας Ελλάδας, τότε μπορεί και να μην υπήρχε Ελλάδα. Βαρύ, αλλά δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα. Στην Αρχαία Ελλάδα, η ιατρική βασιζόταν στην ιδέα ότι το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από μια σειρά υγρών. Ένας καλός γιατρός, λοιπόν, έπρεπε να γνωρίζει πώς μοιάζουν και τι γεύση έχουν. Έτσι, εάν αισθανόσασταν άρρωστος, ένας γιατρός θα εξέταζε τον εμετό σας και θα τον δοκίμαζε. Ξέρετε τι πίστευαν επίσης; Ότι τα ούρα ενός υγιούς ατόμου έπρεπε να έχουν γεύση ακριβώς όπως ο χυμός σύκου. Οι θεραπείες ήταν εξίσου αποκρουστικές. Για παράδειγμα, τα περιττώματα του μουλαριού αναμεμειγμένα με κρασί θεωρούνταν αποτελεσματική συνολική θεραπεία για τα «γυναικεία προβλήματα». Θα σταματήσουμε εδώ.
Η τουαλέτα
Οι ναοί και άλλα μεγάλα κτίρια της Αρχαίας Ελλάδας ήταν εντυπωσιακά. Πώς μύριζαν όμως; Μην το σχολιάσουμε καλύτερα διότι, ενώ η Ελλάδα σίγουρα έκανε κάποια τεράστια βήματα προς τα εμπρός όσον αφορά τους ανθρώπους της, οι «συνήθειες περιποίησης» τους θα θεωρούνταν πραγματικά αηδιαστικές με τα σημερινά πρότυπα. Και είναι λογικό. Αυτό που πρέπει να πούμε όμως, είναι ότι όσο λιγότερα χρήματα είχατε, τόσο χειρότερες ήταν οι συνθήκες που έπρεπε να υπομείνετε.
Οι Αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να εισάγουν στις τουαλέτες καθίσματα κατά μήκος ενός πάγκου πάνω από τρεχούμενο νερό συνδεδεμένα με ένα μεγάλο σύστημα αποχέτευσης. Μέχρι εδώ όλα (σχεδόν) καλά. Επιπλέον, στο αποκορύφωμα της ελληνιστικής περιόδου, τα περισσότερα σπίτια της μεσαίας τάξης είχαν τις δικές τους τουαλέτες. Αλλά. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που ζούσαν στην Αρχαία Ελλάδα ήταν αγρότες ή χειρώνακτες. Για αυτούς, η τουαλέτα σήμαινε απλώς οκλαδόν σε ένα χωράφι ή έξω από το σπίτι. Τα προάστια μιας πόλης, για να μην αναφέρουμε τα αρχαία ελληνικά χωριά ή τις μικρότερες κοινότητες, θα ήταν βρομερά και εξαιρετικά ανθυγιεινά. Το χαρτί υγείας δεν είχε εφευρεθεί ακόμη, γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκαν μικρά, λεία βότσαλα για το σκούπισμα. Στις δημόσιες τουαλέτες, συλλογές από βότσαλα μπορούσαν να βρεθούν ακόμα στην είσοδο, και συχνά επαναχρησιμοποιούνταν πολλές φορές. Εναλλακτικά, οι Έλληνες ένα κουρέλι στερεωμένο σε ένα ραβδί για τον καθαρισμό.
Οι τιμωρίες
Πολιτισμός και δημοκρατία. Η αρχαία Ελλάδα χάρισε πολλά στον κόσμο αλλά οι άνθρωποι της, όσο περίεργο(;) και αν ακούγεται, ήταν βάρβαροι, ειδικά όταν έπρεπε να τιμωρήσουν κάποιον. Και καμία τιμωρία δεν ήταν πιο αποκρουστική από εκείνες που βίωναν τα άτομα που παραβίασαν τους κοινωνικούς κανόνες. Οι άνδρες που κρίθηκαν ένοχοι για μοιχεία είχαν να κάνουν με έναν συνδυασμό ντροπής και πόνου. Αν ένας άντρας μάθαινε ότι η γυναίκα του ήταν με έναν άλλο, είχε το δικαίωμα να τον τιμωρήσει με ραπανάκια. Και μπορείτε μόνο να φανταστείτε πού έπρεπε να πάνε αυτά τα ραπανάκια. Αλλά υπήρχε και κάτι άλλο. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον χάλκινο κούφιο ταύρο στον οποίο έμπανε ένας άνθρωπος ζωντανός όσο η φωτιά έκαιγε από κάτω του; Ναι, ο λαός της ελληνιστικής εποχής έβλεπε διαφορετικά το έγκλημα και την τιμωρία.
Ο οδοντίατρος
Ζώντας πολύ πριν από την εφεύρεση των σύγχρονων οδοντόβουρτσων, οδοντόκρεμας, στοματικού διαλύματος ή οδοντικού νήματος, οι Έλληνες έπρεπε να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους όταν επρόκειτο να διατηρήσουν τα δόντια τους καθαρά και υγιή. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, κάποιες μέθοδοι ήταν αποτελεσματικές, άλλες όχι τόσο. Ομοίως, ενώ κάποιοι τρόποι για να διατηρήσετε τα δόντια σας καθαρά στην Αρχαία Αθήνα μπορεί κάλλιστα να μας αρέσουν σήμερα, άλλοι είναι αναμφίβολα αηδιαστικοί και καλύτερα να μείνουν στο παρελθόν.
Όπως είναι ευρέως γνωστό, το πλύσιμο του στόματος με ούρα ήταν αρκετά κοινή πρακτική στον αρχαίο κόσμο. Στην πραγματικότητα, άτομα που έχουν επίγνωση της υγείας μπορεί να το κάνουν αυτό σε καθημερινή βάση. Θεωρήθηκε ότι η αμμωνία που βρέθηκε στα ούρα όχι μόνο απολύμανε το στόμα αλλά βοηθούσε επίσης να διατηρηθούν τα δόντια τους λευκά. Ωστόσο, και μπράβο τους, οι Έλληνες δεν ήταν τόσο τρελοί με τα ούρα όσο οι Ρωμαίοι.
Εκτός από τα φυσικά και φρικτά στοματικά διαλύματα, τα σωζόμενα αρχεία από την εποχή δείχνουν τους άλλους ευρηματικούς τρόπους που προσπαθούσαν οι άνθρωποι της Αρχαίας Ελλάδας να κρατήσουν τα δόντια και τα ούλα τους καθαρά. Μακράν ο πιο δημοφιλής τρόπος ήταν η χρήση κλαδιών ως οδοντογλυφίδες. Ένας άνδρας ή μια γυναίκα μπορεί επίσης περιστασιακά να χρησιμοποιήσει για οδοντικό νήμα τρίχες αλόγου πριν ξεπλύνει με ανθρώπινα ούρα. Μα χαρά…
Το μπάνιο
Ιδρώσατε μετά από μία σκληρή μέρα στο χωράφι. Αλλά δεν πειράζει, μπορείτε πάντα να κάνετε ένα ωραίο αναζωογονητικό μπάνιο, σωστά; Χμμμ! Σε αντίθεση με τη δημοφιλή αντίληψη, δεν είχε κάθε πόλη ή χωριό στον αρχαίο κόσμο δημόσιο λουτρό, και ακόμα κι αν είχε, δεν ήταν πάντα ανοιχτά σε όλους. Για μια περίοδο, μάλιστα, τα δημόσια λουτρά αποδοκιμάζονταν στην αρχαία ελληνική κοινωνία, καθώς τα θεωρούσαν υπερβολικά παρακμιακά για να τα απολαύσει ένας αρρενωπός άνδρας. Ακόμη και όταν ήταν στη «μόδα», αν ήσασταν από κατώτερη τάξη, το καλύτερο που θα μπορούσατε να κάνετε, ήταν να τρίβετε τον εαυτό σας με παλιό ελαιόλαδο ή τη βρομιά από το σώμα σας με ένα ραβδί. Α, ναι, οι κατώτερες τάξεις μοιράζονταν επίσης τις λεκάνες πλυσίματος.
