Υπάρχει ένα λαοφιλές σύνθημα που έχει ειπωθεί/ γραφτεί και αναπαραχθεί άπειρες φορές τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Η σιωπή είναι συνενοχή. Είναι επιθετικό και σου αναθέτει το μερίδιο ευθύνης που θέλεις να βάλεις κάτω από το πατάκι της εξώπορτας, για να συνεχίσεις άσπιλος τη ζωή σου εντός της οικίας σου. Οι καταγγελίες της Ζέτας Δούκα που άνοιξαν το δρόμο για τις υπόλοιπες ηθοποιούς έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, ξεκάθαρα, το υποχωρητικό, ελαττωματικό και πατριαρχικό καθεστώς της θεατρικής κοινότητας.
Η τέχνη είναι ευγενές άθλημα θα έλεγε κανείς. Απαιτεί θυσίες από τον καλλιτέχνη. Να ταπεινώσει το εγώ του για να βγει στο κοινό υποδυόμενος έναν άλλο. Υπάρχει ένας άνθρωπος στο ελληνικό θέατρο που ξέρει τα πάντα, ένας από τους πιο σεβάσμιους κριτικούς, βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, επιφυλλιδογράφος στα Νέα και στο Βήμα από το 1971. Μιλάμε για ένα σημαντικό κεφάλαιο στο ελληνικό θέατρο και ένα πρόσωπο που κουβαλά κύρος και σεβασμό.
Τι αποφάσισε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος να γράψει για το ελληνικό #metooGR στην εφημερίδα Τα Νέα; Την αλήθεια όπως την έχει ζήσει. Τα ντοκουμέντα του. Αξίζει να διαβαστούν. Γιατί εμείς απορήσαμε όταν τα διαβάσαμε με την σκληρότητά της αποδοχής τους ως «τρομερή εθιμική τελετή υποδοχής και των θεσμικών συμπεριφορών».
«Στην ελληνική σκηνή υπήρχε μια «τρομερή» εθιμική τελετή υποδοχής ενός νέου ηθοποιού στη σκηνή από τους έμπειρους συναδέλφους του. Οταν πρωτοανέβαινε στο σανίδι, του σκάρωναν καψώνια (έφευγαν από τη σκηνή, δεν του απαντούσαν στις ατάκες, λέγανε τα λόγια του, αφήνοντάς τον άφωνο και ξεκρέμαστο, του τραβούσαν την καρέκλα, του λύναν τα κορδόνια των παπουτσιών!). Σκοπός, να δοκιμάσουν, τάχα, την ετοιμότητά του, την ευφυΐα του και την αυτοσχεδιαστική του εφευρετικότητα. Υπάρχουν στην ιστορία του θεάτρου μας νέοι που έπαθαν νευρικό κλονισμό, που εγκατέλειψαν το θέατρο ή αντέδρασαν και ξεπέρασαν την παγίδα, έλαβαν τα διαπιστευτήρια και εντάχθηκαν στη συντεχνία. Απάνθρωπο έθιμο, αλλά παλιότερα ευρέως διαδεδομένο.Αν σκεφτεί κανείς πως όλα αυτά θυμίζουν ζούγκλα, θα είναι μέσα στα πράγματα. Ήταν, όμως, τραυματικά εγκληματική, όταν η, τάχα μου, μυητική διαδικασία ξεκινούσε από τα καμαρίνια, τις πρόβες και τις περίφημες ακροάσεις.
Εκεί νέοι ηθοποιοί, ανεξαρτήτως φύλου, υποχρεούντο σε ταπεινώσεις, εξευτελισμούς και, βεβαίως-βεβαίως, σεξουαλικές προσβολές έως και βιασμούς. Σε αυτή την περίπτωση λειτουργούσε το σύνδρομο της εξουσιαστικής επιβολής, λόγω θέσεως, εργασιακής εξάρτησης, δημοφιλίας και επαγγελματικών προοπτικών, με σύνηθες επακόλουθο ωμούς εκβιασμούς, βιασμούς, ταπεινώσεις. Παλιότερα αυτή η συμπεριφορά ήταν σχεδόν «θεσμική» στο θέατρο, σήμερα έχει μάλλον ελαττωθεί, αλλά δεν έχει πλήρως εξαφανιστεί, ακόμη και σε επίσημα, επιχορηγούμενα από το κράτος ή τους δήμους θεατρικά σχήματα. Και σήμερα αντιδρούν, και συχνά βίαια, οι νέοι καλλιτέχνες που διαθέτουν άλλου είδους κοινωνική αγωγή και διατίθενται ποικίλα κέντρα να απευθυνθούν. Παρ’ όλ’ αυτά, ένας νέος καλλιτέχνης που υφίσταται μια τέτοιου είδους απαξίωση πνευματική, ηθική ή σωματική, διστάζει να διαμαρτυρηθεί δημόσια, διότι φοβάται ότι θα λειτουργήσει μια ιδιότυπη «ομερτά» στον επαγγελματικό χώρο του θεάτρου, όπου τα σχήματα είναι συνεχώς μεταβαλλόμενα κατά τρόπο κυκλικό».
Το είπε καλύτερα από όλες η κυρία Δανδουλάκη: “Τα θύματα είναι οι ήρωες μιας επιβεβλημένης κάθαρσης”. Για να σταθεί κανείς αλληλέγγυος στα θύματα πρέπει να απαιτήσει δικαιοσύνη. Η αναγνώριση της αδικίας απαιτεί απάντηση ώστε να σταματήσει η διαιώνισή της. Δεν μπορούμε να υιοθετούμε καμία εθιμοτυπική ανοχή γιατί αυτό επιτρέπει στους αυτουργούς να δρουν προστατευμένοι από την ομερτά. Είναι σαν σιωπηρή έγκριση. Είναι απραξία που μάλλον μας κάνει συνενόχους. Απαιτείται ένα ατελείωτο ποτάμι καταγγελιών για να τελειώσει εδώ κάθε άρρωστο έθιμο πίσω από τις κουίντες. Εκείνοι που μαθαίνουν να κάνουν τα στραβά μάτια για να μην έρθουν αντιμέτωποι με φαινόμενα λεκτικής, σωματικής και σεξουαλικής βίας είναι εκείνοι που δεν θα παλέψουν ποτέ για την εξυγίανση. Σιωπήσαμε όλοι αρκετά.
