Ήταν ένα πρόσωπο απ’ αυτά που μόλις τα δεις τα συμπαθείς αμέσως. Με το μουστακάκι του και το ζεστό χαμόγελο, τόσο ζεστό όσο κι η μουσική του. Ήταν ένας συνθέτης απ’ αυτούς που πρόλαβαν να δώσουν, κι ας έφυγε τόσο νωρίς, στην πιο παραγωγική του ηλικία. Κι ήταν ένας καλός, ένας ωραίος κι ήσυχος άνθρωπος. Ή τέλος πάντων, έτσι πιστεύω.
Ο Μάριος Τόκας λοιπόν, ανάμεσα σε μεγάλες επιτυχίες και σουξέ, έγραψε και μια σειρά τραγούδια που μπήκαν στο ελληνικό πεντάγραμμο που γράφει απ’ έξω “διαχρονικά”. Μπήκαν, κλείδωσαν με κλειδί του σολ και θα τραγουδιούνται στη χαρά, στο ζόρι, στο κέφι και στο δάκρυ μας, για χρόνια και χρόνια. Εδώ από κάτω σου μάζεψα 9, τα πιο όμορφα, τα πιο αγαπημένα μου. Κι αν θέλεις γράψε από κάτω κι εσύ τα δικά σου…
Υ.Γ. Ναι ρε παιδιά, είναι πολύς ο Μητροπάνος, κι ο Φίλιππος Γράψας, κι ο Αλκαίος που θα βρεις σ’ αυτή τη λίστα. Αλλά, προσωπική γνώμη του γράφοντος, πέρα από σπουδαίοι άνθρωποι του ελληνικού τραγουδιού, οι τρεις παραπάνω (κι ο Μανώλης ο Μητσιάς) είναι κι οι σημαντικότεροι συνεργάτες που είχε ποτέ στο τραγούδι ο Μάριος Τόκας…
Κιφ | Άλκης Αλκαίος – Δημήτρης Μητροπάνος
Μια τρομερή μεταφορά, μια σπουδαία παραβολή, ένα κοσμοπολίτικα άγριο ποίημα δρόμου του Άλκη Αλκαίου. Κι ο Τόκας, βλέποντας τη δύναμη του στίχου παίρνει μια σπουδαία απόφαση: δεν τον καπελώνει! Μια καθαρή μουσική δύο συγχορδιών (και μιας “κρυμμένης” για την ένταση του τρίτου μέρους), ένα μεταβατικό στακάτο σόλο, και κάπως έτσι παίρνει φωνή (και τι φωνή!) ένα απ’ τα πιο δυνατά ελληνικά τραγούδια όλων των εποχών. Δεν βγαίνουνε τα όνειρα σε πλειστηριασμό, δεν παίχτηκ’ η παρτίδα μας ακόμα.
Μια στάση εδώ | Φίλιππος Γράψας – Δημήτρης Μητροπάνος
Αν είσαι απ’ αυτούς που αρνούνται την αξία των λαϊκών τραγουδιών που ‘χουν ζεϊμπέκικο ρυθμό χωρίς “ψαγμένο” στίχο, κατέβα από τ’ αμάξι κι ανέβα πάλι στο καλάμι σου. Αν είσαι απ’ αυτούς που το ‘χουν πετύχει στο ράδιο, πάνω στην εθνική οδό και φρεσκοχωρισμένοι, βγάλε την ψυχούλα σου! Να σταματήσω θέλω την κυκλοφορία, για να τους πω ότι πρόδωσες την πιο όμορφη ιστορία.
Ρωξάνη | Άλκης Αλκαίος – Μίλτος Πασχαλίδης
Μες στη δεκαετία του ’90, μια Τουρκάλα αυτοπυρπολείται στην πλατεία Ταξίμ για τα δικαιώματα των Κούρδων. Ο Αλκαίος λοιπόν, της δίνει τ’ όνομα της γυναίκας του Μεγαλέξανδρου (που καταγόταν απ’ τα μέρη εκείνα), και τη λέει όσα θα θέλαν όλοι να της πουν. Κι ο Τόκας γράφει μια μουσική που σου σηκώνει την τρίχα απ’ την εισαγωγή της κιόλας. Το βιολί σου ματώνει την καρδιά, κι ύστερα το τραγούδι την πετάει στη φωτιά: Στην κοσμοπλημμύρα, με κρυφό αναπτήρα, λαμπαδιάζω για να ζεσταθείς.
Αγάπη μου άξιον εστί | Φίλιππος Γράψας – Δημήτρης Μητροπάνος
Το χαρακτηριστικό, μοναδικό στιχουργικό ύφος του Φίλιππου Γράψα, μια λαϊκή και ταυτόχρονα λογοτεχνική ποίηση γεμάτη αγνό ντέρτι με βιβλικές και ιστορικές αναφορές, βρίσκει σ’ αυτό το τραγούδι (όπως και στο “Ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου”) ένα απ’ τα κορυφαία της διαμάντια. Ο Μάριος λοιπόν, άκουσε πάνω στους στίχους, μια μουσική αντίστοιχα λαϊκή, αφηγηματική, μια μουσική που αναστενάζει στον αέρα γιατί: …ήταν θέλημα θεών, στ’ όρος να βγω των ελαιών, να πάρω το φιλί σου. Κι ύστερα ήρθε ο Μικρούτσικος κι έφερε τη Ντολόρες του να μας αποτελειώσει!
Βίος ανθόσπαρτος | Φίλιππος Γράψας – Μανώλης Μητσιάς
Ένα γλυκόπικρο σήριαλ του ’90, ξεκινούσε μ’ ένα τραγουδάκι που κοιτούσε τα ζόρια του έρωτα… αισιόδοξα! Ήταν η φωνή του Μητσιά που λες και μόνιμα χαμογελάει. Ήταν οι στίχοι του Γράψα που σήκωναν τους ώμους αφού καμιά φορά όλ’ αρχίζουνε με μιαν απροσεξία, του κόσμου η τάξη δεν αργεί να γίνει αταξία. Μα περισσότερο απ’ όλα ήταν η μουσική του Τόκα που έγραψε ένα χαρούμενο μινόρε (!), για να ρίξει το ρύζι του στο ρεφρέν μ’ εκείνη το Ντο ματζόρε που τόσο πολύ του άρεσε…
Το ζεϊμπέκικο του Αρχάγγελου | Φίλιππος Γράψας – Δημήτρης Μητροπάνος
Πώς το ‘γραψα για το “Άξιον εστί”, έτσι ακριβώς κι εδώ. Ο στιχουργός ντύνει την Ελλάδα μοναχική και σπάνια, σαν Παναγιά σ’ έναν τεκέ, κι ο συνθέτης βάζει όλη τη δύναμή του στο ρεφρέν, με μπουζούκι, με καμπάνες, με τη φωνή του Μήτσου…
Μ’ ένα τσιγάρο σέρτικο | Άλκης Αλκαίος – Δημήτρης Μητροπάνος
Ο Αλκαίος σ’ ένα απ’ τα τραγούδια του με το πιο καθαρό πολιτικό μήνυμα, ο Μάριος το περπατάει μ’ ένα ρυθμό ζεϊμπέκικο, μ’ ένα παράπονο διπλοπενιά στο επαναλαμβανόμενο ρεφρέν. Η ζωή μας να βαδίζει πάνω σε συρματόσκοινο […] η Ελλάδα ν’ αρμεζίνει με μιαν ελπίδα κόσκινο, κι όλα αυτά γιατί; Γιατί… Πράσινο – μπλε του παπαγάλου, κι η μοναξιά στο κόκκινο…
Σ’ Αναζητώ στη Σαλονίκη | Φίλιππος Γράψας – Δημήτρης Μητροπάνος
Δεν νομίζω ότι έχει νόημα να γράψω και πολλά. Το πιο σπουδαίο απ’ τα πολλά που γράφτηκαν για τη Θεσσαλονίκη, το πιο ουσιαστικά σαλονικιώτικο, το πιο διαβασμένο αλλά και το πιο περπατημένο. Μ’ ένα βιολί, κι ένα φεγγάρι…
Τα Λαδάδικα | Φίλιππος Γράψας – Δημήτρης Μητροπάνος
Αν όσα έχει στο μυαλό του όποιος ακούει “παλιά Λαδάδικα” τα πάρεις και τα κάνεις μουσική, θα ‘ναι ακριβώς αυτή η μουσική. Μια μουσική γεμάτη κουβέντες δίχως γιατί και όχι άδικα, μια μουσική γεμάτη βαριά παλικαρίσια αναπνοή, μια μουσική που καταλαβαίνει, συμπονά και χαιρετάει με πάθος και κατανόηση. Κι έπειτα πίνει τον καφέ που περιλαμβάνεται στην τιμή…
