Δεν είναι εύκολο να ανακαλείς τις πραγματικές πρώτες φορές. Τις συνειδητοποιήσεις των παιδικών χρόνων. Με αφορμή τον θάνατο της Ειρήνης Παπά, που για κάποιο λόγο πιστεύω πως θα ενοχλούταν βαθύτατα με αυτό το επαναλαμβανόμενο μοτίβο σύγκρισής της με Καρυάτιδα, θυμήθηκα μια δική μου πρώτη συνειδητοποίηση. Ήταν η πρώτη συνειδητή παύση για θαυμασμό απέναντι στην ομορφιά. Μια άγαρμπη, πρώτη συνάντηση ό,τι θα την όριζε για εμένα τέλος πάντων. Ήμουν 4 ή 5 χρονών. Η τηλεόραση μετέδιδε μια ταινία της. Κοιτούσα την οθόνη και εν αγνοία μου διαμορφωνόταν το “καλούπι” του τι σημαίνει ομορφιά. Κάτι που θα απέρριπτα αρκετά χρόνια αργότερα, συνειδητοποιώντας πως ομορφιά και καλούπι είναι όροι που ποτέ δεν συναντιούνται.
Χρειάστηκε να έρθει η σημερινή μέρα για να καταλάβω το πώς αυτή η γυναίκα κατάφερε να περάσει την αδιαμφισβήτη ομορφιά της σε μια σφαίρα εκτός του πυρήνα της ύπαρξής της. Το πώς αρνήθηκε να είναι απλώς μια πολύ όμορφη γυναίκα. Ίσως πέρασε από ένα στάδιο πεισματικής άρνησης για να φτάσει απλώς να φοράει τη συγκλονιστική της εμφάνιση ως ένα extra layer προστασίας σε όλα όσα κουβαλούσε και τίποτα παραπάνω.
Χρειάστηκε να έρθει η σημερινή μέρα για να πέσω πάνω σε αποσπάσματα συνεντεύξεών της και δηλώσεις της, που το απόσταγμά τους είναι μια συνειδητοποιμένη σιγουριά. Μια δομημένη, ρεαλιστική αυτοεικόνα, που ως τέτοια, μόνο στην ταπεινώτητα μπορεί να οδηγεί. Μια ταπεινώτητα, που κάποιες φορές φαίνεται να φέρνει τους δημοσιογράφους και συνομιλητές της σε δύσκολη θέση. Δεν ήξεραν πώς να αντιδράσουν σε αυτή χωρίς να συμφωνήσουν, γιατί έτσι θα τη μείωναν και αυτά τα δευτερόλεπτα σκέψης και σιωπής για την επόμενη λέξη είναι αμήχανα θορυβώδη.
Μέσα από τα λίγα αποσπάσματα, μιας και επρόκειτο για μια καλλιτέχνιδα, μια ερμηνεύτρια που φοβόταν τη διάβρωση σε ταυτότητες και κοινωνικούς ρόλους στην οποία οδηγεί το πολύ πάρε-δώσε με τον τύπο, ξεχώρισε ένα, το οποίο κάνει τον γύρο του διαδικτύου τις τελευταίες ώρες. Σε αυτό, καλεσμένη του Φρέντυ Γερμανού, η Ειρήνη Παπά περιγράφει το πώς κατάφερε, μετά από μάχες και στεναχώρια, εκνευρισμό και επιμονή, να κερδίσει την καλλιτεχνική της αξία με τα ερμηνευτικά της μέσα και τη σύνδεσή της με τα κλασικά κείμενα, και όχι ως “μια κρεμάστρα για το πουλόβερ”. Το πώς κατόρθωσε να ξεφύγει από την παγίδα της ευκολίας του να είναι “η γκόμενα κάποιου”, για να καταφέρει τους στόχους της, ακόμα και αν αυτή την ευκολία πολλοί την αποκαλούν “πιο σύντομο δρόμο”. Το πώς θεωρεί τη Σταχτοπούτα το πιο χυδαίο παραμύθι, που κανονικά, η παιδεία και τα βιβλία θα έπρεπε να σβήνουν γραμμή γραμμή τις ονειρώξεις που προκαλεί.
Πέραν αυτής της φεμινιστικής δήλωσης, σε καιρό που κανείς δεν απαιτούσε από μια γυναίκα-δημόσιο πρόσωπο να ενδυναμώσει το φύλο της και να καταδικάσει το πώς το “πάντρεψαν” με την ηθική του σεξ και την ομορφιά, μη επιτρέποντάς του να γεράσει ομαλά, ακολουθώντας τη ροή της ζωής, υπάρχει ένα ακόμα απόσπασμα από μια συνέντευξή της στην Άννα Παναγιωταρέα. Η γειωμένα ταπεινή με την πιο αγέρωχη έννοια της λέξης, Ειρήνη Παπά, εξηγεί τη σύνδεσή της με τις ρίζες της. Με το χωριό που μεγάλωσε, με όσα τις έμαθαν οι εικόνες του, οι ήχοι του, οι μυρωδιές του. Όλα τα μικρά πράγματα που τελικά αποτελούν την πεμπτουσία του πώς λειτουργεί ο κόσμος. Είναι μάθημα για όλα τα μικρά που διεφεύγουν της προσοχής μας όσο κυνηγάμε τα “μεγάλα”. Τα μεγάλα που δεν είναι τίποτα παρά μια απόρροια των μαθημάτων που μας δίνουν τα μικρά. Ειδάλλως μένουμε κούτσουρα.
*** Ένα tweet έκανε γνωστό το απόσπασμα της συνέντευξης στον Φ.Γερμανό. Στο κείμενο της ανάρτησης γράφει η χρήστρια πως “οι ηθοποιοί ήταν κάποτε αλλιώς”. Ας μην είναι έτσι…
