Κωνσταντινούπολη.
Μαχαλάδες που στέλνουν παντού τη μυρωδιά του καφέ στο μπρίκι και των μπαχαρικών από τα υπαίθρια παζάρια με τις πικάντικες γεύσεις, τα μεταξωτά μαντίλια, τις πολύχρωμες χάντρες, και τα κομπολόγια από κεχριμπάρι.
Κάπου ανάμεσα στα σοκάκια και τα πολυάριθμα εμπορικά καταστήματα, σε μια στοά με μαρμάρινα πατώματα στην απόχρωση του γκρι και του κόκκινου και λάμπες στους τοίχους που σκορπούν γύρω το αχνό τους φως, στεγάζονταν μέχρι πριν από λίγο καιρό τα γραφεία της μοναδικής ελληνόφωνης εφημερίδας της Πόλης, από το 1925 που ιδρύθηκε από τον Κωνσταντίνο και τον Αντώνη Βασιλειάδη.
Η εφημερίδα “Απογευματινή”.
Το έντυπο που κρατάει ζωντανή τη φωνή της Ελλάδας στο σημείο του κόσμου όπου τον 6ο αιώνα ανεγέρθηκε επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄, από τους μηχανικούς Ανθέμιο από τις Τράλλεις και Ισίδωρο από τη Μίλητο, η Αγια Σοφιά, μία από τις κορυφαίες δημιουργίες της βυζαντινής ναοδομίας που υπήρξε σύμβολο της Πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο.
Σήμερα, η ιστορική αυτή εφημερίδα που αποτελεί λυχνία του Ελληνισμού κινδυνεύει με οριστικό κλείσιμο καθώς η οικονομική κρίση που “ενέσκηψε στη Μητέρα Πατρίδα” και η διακοπή των επιχορηγήσεων, όπως λέει αποκλειστικά στο Provocateur, ο Μιχάλης Βασιλειάδης, ο τωρινός εκδότης της “Απογευματινής”, σε συνδυασμό με την “παύση κάθε είδους στήριξης από το τουρκικό κράτος στις ομογενειακές και στο σύνολο των μειονοτικών εφημερίδων”, απειλούν να σφραγίσουν οριστικά τη φωνή της λίγο πριν συμπληρωθεί και επίσημα το 90ο έτος κυκλοφορίας της, στις 12 Ιουλίου του 2015.
Ξεφυλλίζοντας κανείς τις σελίδες της, το μάτι πέφτει στο λογότυπό της: “Ουδείς γεννάται, ουδείς αποθνήσκει άνευ της Απογευματινής”.
Πώς έχει καταφέρει μια εφημερίδα να αγγίζει εκτός από τους Έλληνες ομογενείς της Πόλης και Τούρκους πολίτες που την έχουν αγκαλιάσει σαν δική τους; τον ρωτώ.
“ Όταν εκδόθηκε η “Απογευματινή”, το 1925, στην Κωνσταντινούπολη των 850.000 ατόμων πληθυσμού, υπήρχαν περίπου 130-150.000 ελληνορθόδοξοι αλλά πέραν αυτής της μειονότητας που κατά κάποιο τρόπο βρισκόταν σε περίοδο ακμής, υπήρχαν περίπου 30.000 Τούρκοι μουσουλμάνοι που είχαν έρθει με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922-23, από τον ελλαδικό χώρο στην Τουρκία. Οι άνθρωποι αυτοί ήξεραν ελληνικά γιατί ζούσαν εκεί, γνώριζαν το ελληνικό αλφάβητο αλλά δεν γνώριζαν το παλιό, αραβικό αλφάβητο που χρησιμοποιούσαν τότε στην Τουρκία, οπότε και αυτοί ενημερώνονταν καθημερινά από το φύλλο της “Απογευματινής”.
Η υποστήριξη της εφημερίδας από τους Τούρκους πολίτες είναι πολύ σημαντική και αξίζει να αναφέρουμε ότι το 2011 πανεπιστημιακοί και φοιτητές ξεκίνησαν μια καμπάνια με το σύνθημα “Η Απογευματινή είναι και δική μας πολιτιστική κληρονομιά και δεν πρέπει να κλείσει
Τότε ήταν που γράφτηκαν 400 περίπου συνδρομητές από την Τουρκία που παρά το γεγονός ότι δεν ήξεραν να διαβάσουν στα ελληνικά, θέλησαν να στηρίξουν την εφημερίδα. Με αυτό τον τρόπο πήρε παράταση ζωής για 2-3 χρόνια, όμως πλέον προκύπτει η ίδια δυσκολία ανεύρεσης των απαιτούμενων χρηματικών πόρων για να συνεχιστεί η κυκλοφορία της”.
Οι στήλες με τα θέματα της “Απογευματινής” περιλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες θεμάτων, όπως ειδήσεις διεθνείς, τοπικές, σχετικές με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και με την ομογένεια. Είναι με άλλα λόγια μια καθημερινή “γέφυρα” που συνδέει ανθρώπους σε όλο τον κόσμο με την Πόλη και τις 605 οικογένειες των Ελλήνων που ζουν εκεί, σύμφωνα με τα όσα μας εκμυστηρεύεται ο εκδότης.
Μια εφημερίδα με τιράζ τα 35.000 φύλλα, στα χρόνια μεταξύ 1925-30 έχει πλέον φτάσει μπροστά στο γκρεμό και μαζί με αυτήν, το μεγαλύτερό μου όνειρο, ο χώρος των γραφείων όπου στεγαζόταν μέχρι πριν από λίγο καιρό, να γίνει ένα Μουσείο του Ελληνόφωνου Τύπου της Κωνσταντινούπολης. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που δεν κατάφερα να υλοποιήσω έναν στόχο μου και η πρώτη μου μεγάλη απογοήτευση που θα θυμάμαι πάντοτε
Λόγια ενός ανθρώπου που έχει δώσει την ψυχή του για μια εφημερίδα που συμβολίζει τη φωνή της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη και που το ενδεχόμενο κλείσιμό της θα συμβολίσει μαζί με την απώλεια της φωνής της, την αυλαία μιας ολόκληρης εποχής που κλείνει μέσα της αγώνες, χαμένα όνειρα, δάκρυα και χαμένες πατρίδες.
“Εργάζομαι 18 ώρες την ημέρα για να βγει η εφημερίδα στην ώρα της και οι αναγνώστες σε όλο τον κόσμο να λάβουν σε ηλεκτρονική μορφή το φύλλο κάθε πρωί στον υπολογιστή τους. Οι συνδρομητές είναι αυτοί που έχουν τη δύναμη να κρατήσουν ζωντανό το φύλλο και μαζί με αυτό την ελληνική πινελιά σε έντυπη μορφή. Αρχικά η ετήσια συνδρομή είχε οριστεί στα 100 ευρώ, όμως λόγω της κρίσης αποφασίσαμε να αφήσουμε ελεύθερους τους αναγνώστες να κανονίσουν τη συνδρομή τους ανάλογα με τη δυνατότητά τους”, λέει και η φωνή του περιέχει ένα μείγμα συγκίνησης, αγωνίας και ελπίδας.
Της ελπίδας ότι η δύναμη των πολλών θα καταφέρει να ορθώσει το ανάστημά της και να δώσει το φιλί της ζωής στην εφημερίδα χωρίς την οποία “ουδείς γεννάται, ουδείς αποθνήσκει”.
Και μαζί με αυτήν, το μεγαλύτερο όνειρο του Μιχάλη Βασιλειάδη για τη δημιουργία του πρώτου Μουσείου του Ελληνόφωνου Τύπου.
Εκεί, στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, όπου καθρεφτίζεται η ιστορία του Ελληνισμού μέσα από τις σελίδες της…
Κλείνω τα μάτια μου κι ακούω την Κωνσταντινούπολη
Στην αρχή φυσάει ένα ελαφρό αεράκι
Αργοσαλεύουν
Τα φύλλα στα δέντρα
Από μακριά, πολύ μακριά
Το ασταμάτητο κουδούνισμα των νερουλάδων
Κλείνω τα μάτια μου κι ακούω την Κωνσταντινούπολη…
* Ορχάν Βελή Κανίκ
(Από τον ιστότοπο http://nisafi.blogspot.gr που αποτελεί επέκταση ενός προγράμματος e-twinning που εκπονήθηκε κατά το σχολικό έτος 2010-2011, ανάμεσα στο 1ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου και το “İzmir Özel Türk Koleji”, στο πλαίσιο του επαναπροσδιορισμού των σχέσεων των δύο λαών).
