Η λέξη selfie, αυτο-φωτογραφία, δηλαδή μια φωτογραφία που βγάζουμε οι ίδιοι και στην οποία εμφανιζόμαστε οι ίδιοι με τη βοήθεια ενός καθρέφτη ή μιας επιφάνειας που “επιστρέφει” το είδωλο μας και κατόπιν την δημοσιεύουμε στα κοινωνικά δίκτυα καταγράφηκε επίσημα στο λεξιλόγιο μας.
Η δική μας πραγματικότητα, αυτή η διάσταση της αλήθειας την οποία έχουμε την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε, έχει ανάγκη το δικό της λεξιλόγιο. Τρέφει τη γλώσσα και τροφοδοτείται από αυτή. Το αγγλοσαξονικό λεξικό Oxford, λοιπόν, της έδωσε μια θέση στο βασίλειο των γραμμάτων. Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι Άγγλοι είναι πιο ευέλικτοι, καθαρά πρακτικά πνεύματα που αναγνωρίζουν τη ζωτική δύναμη της γλώσσας. Οι Γάλλοι δε θα δέχονταν ποτέ μια τέτοια ύβρη στη μεγάλη γαλλική ακαδημία. Παρόλα αυτά αυτή η αγγλική λέξη έχει μπει στις ζωές όλων διεθνώς και αυτό δεν είναι δεδομένο. Οι αγγλισμοί σε διάφορες κουλτούρες θεωρούνται τουλάχιστον κακόγουστοι και μαρτυρούν έλλειψη παιδείας και όχι απόδειξη ενός υψηλού διανοητικού επιπέδου.
Οι καλλιτέχνες είναι πλάσματα ευαίσθητα στις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω τους. Στην τελευταία μπιενάλε της Λυών, που τελείωσε πριν από μερικούς μήνες, παρουσιάστηκε μια performance που αν και δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεων, έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς ασχολείται με ένα μιντιακό φαινόμενο που οι ρίζες του απλώνονται σε όλες τους τομείς, το selfie. Ο Xavier Cha άρχισε να φωτογραφίζεται μπροστά από διάφορα έργα τέχνης όπως κάθε τουρίστας που σέβεται τον εαυτό και βρίσκει τον πιο κιτς πίνακα του Λούσιο Φοντάνα, για παράδειγμα, με τα κρύσταλλα μουράνο και βγάζει μια φωτογραφία με χειλάκια χρυσόψαρου. Σιγά-σιγά άρχισε να βγάζει τα ρούχα του έως ότου έμεινε εντελώς γυμνός βγάζοντας φωτογραφίες τον εαυτό του. Αν βιαστείτε να πείτε ότι η τέχνη δεν εμπνέεται από την ίδια τη ζωή, δεν έχετε ανοίξει ποτέ σας ένα απλικέισον τύπου γκρίντερ, τίντερ κτλ. ανάλογα με τις σεξουαλικές σας προτιμήσεις για εύρεση συντρόφου ή παρέας στη γειτονιά σας. Έστω παραδεχτείτε ότι γνωρίζετε την ύπαρξη τους. Ναι, ούτε η ζωή έχει πάντοτε έμπνευση και η performance κατέληγε σε μια ενοχλητική παντομίμα.
Ψάχνοντας, λοιπόν, την επίδραση του selfie στη σύγχρονη τέχνη έπεσα πάνω στο National #Selfie Portrait Gallery μια ανοιχτή πρόσκληση αποστολής σέλφι από δυο επιμελήτριες, την Kyle Chayka και την Marina Galperina, οι οποίες είναι πεπεισμένες ότι το selfie ακολουθεί την παράδοση του αυτο- πορτραίτου στην οποία έχουν επιδοθεί οι σημαντικότεροι ζωγράφοι Albrecht Dürer, Rembrandt, Vincent Van Gogh, Egon Schiele, Nan Goldin, Frida Kahlo, Opalka… Η δική μου αγαπημένη είναι η Elina Brotherus, γεννημένη στο Ελσίνκι το 1972, ξεκίνησε να φωτογραφίζει ως φοιτήτρια τον εαυτό ως μέρος του χώρου και του θέματος που επέλεγε. Με τη φωτογραφική σταθερά τοποθετημένη απέναντι από το θέμα και το καλώδιο στο χέρι εξετάζει την πλαστικότητα του σώματος και μελετά γνωστούς πίνακες- μοτίβα όπως “Les Baigneurs” ή ‘Femme à sa toilette’. Το 2000 δημιουργεί μια σειρά που ονομάζεται “Ο καθρέφτης”. Αν κάτι λοιπόν πλησιάζει σε ένα σοφιστικέ selfie θα μπορούσε να είναι αυτή η καλοδουλεμένη φωτογραφική σειρά.
Τα selfie, ο άλλος καθρέφτης είναι ένας τρόπος να συνειδητοποιήσουμε ποιοι είμαστε, να δημιουργήσουμε μια εικόνα του εαυτό μας, να τον αντιληφθούμε. Αυτή η διαδικασία είναι σταδιακή στα πρώτα χρόνια της ζωής μας και καθρέφτης ή αντανάκλαση μας σε μια επιφάνεια είναι ένα βοηθητικό μέσο για αποκτήσουμε μια σχέση με το είδωλο μας. Χρειαζόμαστε δηλαδή αρχικά να το τοποθετήσουμε έξω από εμάς σαν ένα αντικείμενο, μια εξωτερική αναφορά για να το παρατηρήσουμε και να το δεχτούμε. Είναι ένα καλό επιχείρημα για τη δημοφιλία των selfie στην εφηβεία.
Το σέλφι είναι παράλληλα και ένα συνώνυμο του ναρκισσισμού, του μάταιου αυτού έρωτα που μας κάνει να ποθούμε να γίνουμε ένα με το είδωλο μας. Ένα είδωλο που έχουμε δημιουργήσει σύμφωνα με τους κανόνες που επιβάλλει η κοινωνία μας. Δεν είναι μια απεικόνιση του ποιοι είμαστε αλλά ποιοι θέλουμε να είμαστε. Είναι το τέλος της αθωότητας, είναι η εποχή της παγκόσμιας οθόνης σύμφωνα με το δοκιμιογράφο Gilles Lipovetsky.
Η επικράτηση της οθόνης διαμορφώνει τον τρόπο που κοιτάζουμε τον κόσμο καθώς τα μάτια μας δεν αρκούν.
Πλέον κοιτάζουμε μέσα από μια οθόνη. Και όχι μόνο, αλλάζει ο τρόπος που μιλάμε, στεκόμαστε, δρούμε καθώς ξέρουμε ότι αυτό το περιστατικό είναι πολύ πιθανόν να καταγραφεί.
Η πολιτική, τα σπορ, η ιστορία, η διαφήμιση και άλλοι τομείς της ζωής μας δεν είναι ίδιοι μετά την εφεύρεση της τηλεόρασης και δεν μένουν στάσιμες με κάθε αλλαγή του μέσου. Το μέσο είναι το μήνυμα σε απλά πιασάρικα μιντιακά ελληνικά.
Αυτή την εποχή καλωσορίζουν και τα γυαλιά της Google που έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν απευθείας αυτό που κοιτάζουμε και να μοιράζουν τις πληροφορίες στα κοινωνικά δίκτυα. Θα τοποθετήσετε το πατάκι welcome έξω από την πόρτα;
